Czy można kupić działkę bez księgi wieczystej?
Mam okazję kupić na osiedlu Gorzałków niedużą działkę budowlaną pod budowę domu. Problem jednak w tym, że właściciel nie ma urządzonej dla tej nieruchomości księgi wieczystej. Czy są jakieś przeszkody w nabyciu takiej działki i jak ustrzec się niebezpieczeństw związanych z jej nabyciem?
Dla nabywcy wszelkiej nieruchomości, a więc nie tylko działki, ale także domu, lokalu mieszkalnego, użytkowego czy gruntu rolnego bądź leśnego najbardziej komfortową sytuacją jest zawarcie umowy kupna nieruchomości o uregulowanym stanie prawnym, z urządzoną księgą wieczystą i bez rozbieżności pomiędzy jej stanem faktycznym i prawnym. Jeżeli sprzedającym jest osoba ujawniona jako właściciel w księdze wieczystej, to wówczas chroni nas dobra wiara ksiąg wieczystych i zasadniczo mamy gwarancję, że kupujemy od osoby uprawnionej. Nie ma jednak przeszkód prawnych, aby nabyć nieruchomość, która nie ma księgi wieczystej albo nawet taką, co do której istnieją rozbieżności co do jej stanu faktyczno?prawnego. Potencjalny nabywca musi się jednak liczyć z pewnymi niebezpieczeństwami, a w szczególności, że nieruchomość może być obciążona prawami osób trzecich lub też sprzedający nie jest jej właścicielem, bo wczesniej dokonał przeniesienia własności na inna osobę. Do najczęściej spotykanych obciążeń należą obciążenia hipoteczne, służebności osobiste lub gruntowe albo dożywocie. Trudno będzie także wykluczyć egzekucję komorniczą w postępowaniu egzekucyjnym w stosunku do właściciela zbywanej nieruchomości.
W takiej sytuacji kupujący w zasadzie będzie musiał zadowolić się zapewnieniami sprzedającego o nieistnieniu obciążeń na przedmiocie sprzedaży i próbować się zabezpieczyć ustanowieniem np. kar umownych lub innych zobowiązań, na wypadek, gdyby zapewnienia sprzedającego okazały się nieprawdziwe. Pechowemu nabywcy pozostałoby wtedy sądowe dochodzenie zwrotu ceny, poniesinych kosztów transakcji i utraconych korzyści, co w praktyce naszego sądownictwa przekładałoby się na wielomiesięczne czekanie na wyrok. Pewnym zabezpieczeniem dla kupującego jest takie sformułowanie umowy sprzdaży, żeby w razie braku pewności co do osoby właściciela, umowa notarialna w miarę szybko zapewniała zwrot ceny wraz ze wszystkimi kosztami i karami umownymi. Służyć temu może poddanie się przez sprzedającego dobrowolnej egzekucji wprost z aktu notarialnego, co z pewnością ułatwi dochodzenie roszczeń przez nabywcę. Nabywca nie będzie musiał występować do sądu z powództwem i czekać na wyrok. Od razu może wystąpić o nadanie aktowi notarialnemu klauzuli wykonalności i zlecić komornikowi egzekucję.
Przy zawieraniu umowy nabycia nieruchomości, która nie ma księgi wieczystej, notariusz zawrze w akcie notarialnym wniosek o założenie księgi wieczystej i ujawnienie w niej praw nabywcy, za co pobierze opłaty w wysokości 60 zł za założenie księgi i 200 zł za wpis do niej prawa własności.
Legitymacją sprzedającego do transakcji sprzedaży są m.in. akt własności ziemi w przypadku nieruchomości gruntowych, akt notarialny nabycia nieruchomości, postanowienie sądu o stwierdzeniu nabycia spadku, decyzja administracyjna przyznająca własność lub prawo użytkowania wieczystego gruntu, wypis i wyrys z ewidencji gruntów, zaświadczenie z urzędu skarbowego o opłaceniu podatku lub zwolnienia z tego podatku (dla osób, które nabyły nieruchomość w spadku lub w drodze darowizny).
Oddzielną kategorią przedmiotu sprzedaży są spółdzielcze własnościowe prawa do lokalu, w przypadku których nie było obowiązku zakładania ksiąg wieczystych i wówczas wymagana jest decyzja zarządu spółdzielni mieszkaniowej o przydziale lokalu. W obrocie spotykamy więc mieszkania spółdzielcze, które mają założone księgi wieczyste, jak również takie lokale, które takich ksiąg nie mają. Oczywiście w tej sytuacji z przyczyn o których wyżej, wartość rynkowa tych drugich jest niższa.
|