tygodnik opoczyński
Baza firm
 
Warto wiedzieć

Bliźniacze herby (cz. VI)

Trzyciąż
(powiat olkuski, województwo małopolskie)

Historia Trzyciąża sięga przełomu XII i XIII w. Pojawił się jako osada śródleśna i wraz z innymi podobnymi osadami nadany został klasztorowi norbertanek w Imbramowicach.
W 1256 roku, król Bolesław Wstydliwy, potwierdził nadane wcześniej kolonistom i klasztorowi Dłubnia (stara nazwa Imbramowic) przywileje, łącznie z uwolnieniem od struży i opłaty zwanej szczęsna. Zwolnił też mieszkańców dóbr klasztornych od sądów wojewódzkich i kasztelańskich. W kilka lat później (1275) miejscowość otrzymała przywilej lokacyjny na prawie niemieckim.
Okres licznych wojen w latach 1703–1794 spowodował zrujnowanie i zacofanie gospodarcze Trzyciąża, który spustoszyły kolejno wojska: szwedzkie, saskie, pruskie i rosyjskie.
Wieś należała do 1819 roku do klasztoru w Imbramowicach. Pózniej została upaństwowiona. Po powstaniu styczniowym (1863–1864), władze carskie przekazały dobra klasztorne w ręce carskiego generała a następnie przejęte zostały przez sejmik w Olkuszu.
Na błękitnym polu tarczy znajduje się srebrne trójwzgórze, nad którym wznosi się kwiat obuwika o czterech płatkach czerwonych i wargach złotych. Nad dwoma skrajnymi wzgórzami, znajduje się srebrna rogacina i złota korona Piastów. Trójwzgórze nawiązuje do przełomu rzeki Dłubni a kwiat obuwika do endemicznej przyrody gminy, chronionej w rezerwacie Dłubniańskiego Parku Krajobrazowego. Herbem Odrowąż natomiast pieczętowali się założyciele większości okolicznych wiosek, pochodzący z rodu Odrowążów: komes Imbram Odrowąż, założyciel klasztoru norbertanek w Imramowicach (XIII w.), Iwo Odrowąż – biskup krakowski. Złota korona Piastów nawiązuje do króla Władysława Łokietka.
Poszczególne kolory herbu posiadają symboliczne znaczenie: błękit nawiązuje do tradycyjnego koloru maryjnego i niebiańskiego (okoliczne wioski były kiedyś majątkiem biskupa krakowskiego i zakonu norbertanek) oraz koloru pogodnego nieba, biel (srebro) jest kolorem symbolizującym czystość (siostry norbertanki), uczciwość, złoto (żółcień) nawiązuje do koloru słońca, łanów zbóż oraz symbolizuje życzliwość, światło i wspaniałomyślność, czerwień to tradycyjny symbol krwi Zbawiciela i kolor królewski.
Warto wspomnieć, że na jednym ze wzgórz przy drodze Trzyciąż – Wolbrom znajduje się miejsce oznaczone krzyżem, zwane Szubienicą. Kiedyś rosło tam drzewo na którym wieszano powstańców styczniowych, jeńców wziętych do niewoli i buntowników.
Trzyciąż położony jest przy dawnej drodze królewskiej z Krakowa przez Skałę, Wolbrom, Pilicę do Częstochowy. Szlak wiódł miejscowym wąwozem Karbń (Karbania) u wylotu, którego stała kiedyś obronna karczma królewska, zwana Zbójecką. Gospodę zlikwidowano ostatecznie w 1836 roku.
Gminę zamieszkuje ok. 7 130 osób. Jej siedziba posiada ok. 720 mieszkańców.


Gmina Nowy Targ
(powiat nowotarski, województwo małopolskie)

Głównym symbolem herbu gminy Nowy Targ jest znana figura Matki Bożej Ludźmierskiej umieszczona centralnie, pośrodku późnogotyckiej tarczy herbowej typu hiszpańskiego. Figura Matki z Dziecięciem jest koloru złotego. Odsłonięte części ciała są koloru białego (srebrnego). Po prawej stronie tarczy znajduje się srebrna strzała rozdarta w wąs. Po lewej stronie tarczy herbowej natomiast półtora krzyża srebrnego.
Figura Matki Bożej z Ludźmierza, byłej stolicy gminy, symbolizuje tradycyjny kult maryjny cechujący wszystkich górali podhalańskich. Znana figura sakralna pochodząca z przełomu XIV i XV w. słynie z licznych cudów. Jan Paweł II w czasie jednej z licznych pielgrzymek do Polski nazwał ją Gaździną Podhala. Herb Odrowąż odnosi się do Pieniążków, pieczętujących się tym herbem, którzy ze wszystkich rodów szlacheckich będących przez wieki właścicielami i dziedzicznymi dzierżawcami podhalańskich wsi, najbardziej zasłużyli się dla ziemi nowotarskiej. Przez długie lata sumiennie pełnili urząd starościński i troszczyli się o rozwój powierzonych im dóbr. W XVII i XVIII w. założyli cały szereg miejscowości, które wchodzą w skład obecnej gminy Nowy Targ. Drugi ze znaków herbowych to półtora krzyża srebrnego, czyli rycerski herb Prus I, nawiązujący do tzw. dominium łopuszańskiego, obejmującego Łopuszną i kilka sąsiednich wiosek. Jego właścicielami przez 200 lat był ród Lisieckich i ich potomków (m.in. Tetmajerów).
Tarcza herbowa gminy posiada pole o kolorze błękitnym, który jest barwą kultu maryjnego (Matki Bożej) i symbolizuje niebo i wiarę. Kolor złoty (żółty) symbolizuje boski i królewski majestat króla jako pomazańca bożego, objawienie Ducha Świętego i szlachetność. Kolor srebrny (biały) jest symbolem czystości, uczciwości, pokoju i wody.
Gminę Nowy Targ zamieszkuje prawie 22 tysiące mieszkańców.


Powiat ropczycko–sędziszowski
(województwo podkarpackie)

Powiat ropczycko–sędziszowski przyjął za swój herb tarczę herbową dwudzielną, podzieloną w tzw. słup, w której lewym błękitnym polu umieszczona została złota majuskuła „R” pod złotą koroną, w polu prawym natomiast na czerwonym tle rogacina srebrna w słup u dołu rozdarta w wąs, z grotem skierowanym ku górze. Prawa strona nawiązuje bezpośrednio do historycznego znaku miasta Ropczyce, na którym znajdowała się taka sama złota majuskuła „R” na czerwonym tle. Zastosowany jako tło tarczy kolor błękitny pochodzi z obecnego godła Ropczyc. Złota korona z liliami andegewańskimi, którą uwieńczona została majuskuła podkreśla, że Ropczyce założone zostały przez króla polskiego Kazimierza Wielkiego w 1362 roku.
Srebrna rozdarta strzała o zawiniętych końcach zwana też rogaciną, w lewym czerwonym polu tarczy herbowej, odnosi się do historycznego herbu drugiego miasta tworzącego ten powiat, czyli Sędziszowa Małopolskiego. Wspominane miasto założone zostało w 1483 roku przez znany ród Odrowążów, których znak rodowy wyobrażano na pieczęciach miejskich istniejących od XV w. Nic więc dziwnego, że przyjęło jako znak miasta godło swoich byłych właścicieli. Powiat ropczycko–sędziszowski zamieszkuje ok. 71 tysięcy mieszkańców.


Powiat skarżyski
(województwo świętokrzyskie)

Herb powiatu skarżyskiego ustanowiony został w kształcie hiszpańskiej tarczy herbowej podzielonej w słup na dwa pola. W prawym polu tarczy na polu koloru czerwonego widnieje herb Odrowąż, czyli znana rogacina biała (srebrna) rozwidlona ku dołowi w wąs. Ta część godła symbolizuje przynależność północnej części powiatu do historycznej ziemi szydłowieckiej, którą przez wieki tworzyli i posiadali Odrowążowie.
Lewe pole tarczy zajmuje krzyż patrialchalny w kolorze żółtym (złotym) przedstawiony na niebieskim tle. Symbol ten podkreśla tradycyjny terytorialny związek powiatu z ziemią świętokrzyską.
Powiat skarżyski liczy ponad 80 tysięcy mieszkańców.

Powiat szydłowiecki
(województwo mazowieckie)

Herb powiatu szydłowieckiego przedstawia czwórdzielna, kwadratowa półokrągła tarcza. Wyraźnie widoczny pas dzieli tarczę na część górną i dolną. Część górna posiada dwa różniące się od siebie symbolami pola. Prawe górne pole tarczy zawiera srebrny znak rodu Odrowąż, czyli tradycyjną srebrną strzałę w słup rozdartą w wąs, z grotem skierowanym w górę, umieszczoną na czerwonym polu. Lewe górne pole tarczy posiada srebrne godło Krzywaśń na czerwonym tle. Słup, który miałby tworzyć granicę między obydwoma polami zastąpiony został godłem państwowym, Orłem Białym w koronie według wzoru przyjętego przed drugą wojną światową.
Obydwa dolne pola tarczy herbowej przedstawiają tradycyjne pola tarczy herbowej historycznej ziemi sandomierskiej. Prawe dolne pole wyobraża trzy srebrne poziome wręby umieszczone na czerwonym polu. W lewym dolnym polu znajduje się natomiast dziewięć złotych sześcioramiennych gwiazd ułożonych w harmonijnym porządku względem siebie na błękitnym (niebieskim) polu.
Wszystkie elementy herbu odnoszą się do bogatej historii i świetnej przeszłości ziemi szydłowieckiej, która związana była z Odrowążami, Szydłowieckimi i województwem sandomierskim. Wprowadzenie figury Orła Białego jako części godła narodowego, symbolizuje nierozerwalny związek ziem powiatu z państwem polskim i tożsamość narodową jego mieszkańców. Powiat szydłowiecki posiada ponad 42 tysiące mieszkańców.
Na tym się jak na razie kończą wiadomości o występowaniu herbu Odrowąż, które udało mi się dotychczas zgromadzić i opisać. Dla porównania z opisanymi miastami, miejscowościami i powiatami, przedstawiam jeszcze herb, którym pochlubić się może moje rodzinne miasto


Opoczno
(województwo łódzkie)

Herb miasta Opoczna przedstawia znak rodowy Odrowążów umieszczony na barokowej tarczy herbowej otoczonej tzw. bordiurą w kolorze srebrnym (białym).
Występowanie znaku Odrowążów w herbie miasta Opoczno wywodzi się z czasów średniowiecza. W tym czasie Odrowążowie przenieśli się znad górnej Odry (Kamień pod Opolem, obecnie Kamień Śląski) do kasztelanii żarnowskiej i założyli tu nową siedzibę rodu w wiosce Odrowąż. Stąd szybko rozszerzali dobra rodzinne i wspólnie z Kozerawskimi herbu Koźlerogi, zasłużyli się w rozwoju osadnictwa ppoczyńskiego. Z upływem czasu osiągnęli znaczne materialne i polityczne wpływy. Do ich włości należała prawie cała ówczesna rozległa ziemia opoczyńska. Można nawet powiedzieć, że istniało wtedy tzw. państwo Odrowążów lub inaczej opoczyńskie państwo Odrowążów.
Z upływem lat rodzina Odrowążów powiększała się. Z różnych powodów dochodziło do podziału dóbr w wyniku którego powstawały nowe dwory i wsie. Dobra Odrowążów stały się własnością Białaczewskich, Dębińskich, Kochanowskich, Koneckich itp. W XV wieku Odrowążowie przybierali nazwiska przymiotnikowe pochodzące od nazwy dóbr, jak np. Odrowąż–Petrykowski z Petrykóz, Odrowąż–Modliszewski z Modliszewic, Odrowąż–Bębnowski z Bębnowa, Odrowąż–Konecki z Końskich Odrowąż–Białaczewski vel Białaczowski z Białaczowa itp.
W okresie XV–XVI w. Odrowążowie byli dzierżawcami starostwa opoczyńskiego, którego siedzibą był miejscowy zamek wybudowany przez króla Kazimierza Wielkiego. To Odrowążowie właśnie umieścili nad bramą od północnej strony zamku swój herb wykuty w piaskowcu.
W XV w. funkcję dzierżawcy starostwa opoczyńskiego sprawował Eustachiusz (Eustachy) Odrowąż ze Sprowy (? – 1478) kasztelan radomski, wiślicki, starosta opoczyński i uniejowski, brat Jana Odrowąża ze Sprowy (Sprowskiego), arcybiskupa gnieźnieńskiego i prymasa Polski. Po nim urząd starościański przejął w latach 1478–1515 jego syn Jan Odrowąż (?–1515) – chorąży sandomierski, po nim jego brat Stanisław (?–1542/43) kasztelan żarnowski, poborca sandomierski, wojski krakowski, kasztelan biecki i wiślicki, wojewoda bełski i ruski, starosta generalny ruski. Po wspominanym Stanisławie, starostwo opoczyńskie przejął jego syn również Stanisław, sekretarz królewski w latach 1543–1555.
Z racji pełnionego urzędu, Odrowążowie wyparli z pieczęci miejskiej tradycyjny herb zawierający sylwetkę patrona miasta, św. Bartłomieja i na jego miejsce wprowadzili swój własny znak rodowy. Herb taki używano w opoczyńskim grodzie przypuszczalnie do okresu rozbiorów Polski, kiedy zamiast Odrowąża wprowadzone zostały znaki zaborców.
Znak rodowy Odrowążów przyjęty został jako herb Opoczna po drugiej wojnie światowej.

Wszędzie odnaleźć można podobieństwa i wspólne cechy. Wystarczy tylko chcieć i poświęcić trochę czasu własnym poszukiwaniom.


Waldemar Ireneusz Oszczęda   
W dziale dostępne są również artykuły:

 
Kontakt z TOP
Tomaszów Mazowiecki - baza wiedzy Biuro ogłoszeń
oglotop@pajpress.pl

Tomaszów Mazowiecki - baza wiedzy Dział reklamy
tel: 44 754 41 51

Tomaszów Mazowiecki - baza wiedzy Redakcja
tel: 44 754 21 21
top@pajpress.pl
Artykuły
Informator
Warto wiedzieć
Twój TOP
TIT - rejestracja konta Bądź na bieżąco.
Zarejestruj konto »