Z sierpem w ręku widać sierpień...

Lato w pełni? Jedni wypoczywają, inni już byli na urlopie, pozostali mają nadzieję, że lada dzień uda się wreszcie wyjechać, by zasmakować lata w innych, niż codzienne warunkach.
Niestety, są i tacy, dla których lato jest jedyną okazją zatrudnienia przy pracach sezonowych. Sierpień to przecież okres intensywnych prac polowych. Żniwa dobiegają końca, co bardziej zapobiegliwi już na początku miesiąca szykują się do dożynek. W tym czasie masowo kwitną ziemniaki, a także gryka, której pola mają czerwonawy kolor od intensywnej barwy łodyg i ogonków liściowych. Sady zaczynają sypać owocami. Łąki na nowo pokryte są odrośniętą trawą i barwnymi kwiatami. W bardziej wilgotnych miejscach nadal kwitną niezapominajki, delikatne i nietrwałe po zerwaniu jak letnia przygoda na wczasach.
Fenologowie nazywają sierpień późnym latem, ale polska nazwa tego miesiąca akcentuje sierp - dawny symbol żniw. Staropolski sierpień miał jeszcze trzy dodatkowe nazwy: czyrwień - od fabrykacji czerwonej farby; stojaczka - prawdopodobnie od pracy wykonywanej w czasie żniw stojąc "na postaci" (dlatego przodownica zwana była postatnicą lub postacianką), a na Podhalu jakubski - od apostoła Jakuba, któremu poświęcony jest 6 sierpnia.
U starożytnych Rzymian sierpień jako szósty miesiąc ówczesnego kalendarza, w którym rok zaczynał się od marca, zwał się pierwotnie Sextilis, ale na cześć cesarza Augusta i licznych pomyślnych wydarzeń, które go właśnie w tym miesiącu spotykały, nazwany został przez senat rzymski jego imieniem. Sierpień u Rzymian miał pierwotnie 30 dni. Aby go zrównać z lipcem poświęconym Juliuszowi Cezarowi, dodano augustowi 31 dzień, a zmniejszono o jeden dzień luty. I tak już zostało na wieki?

Średniowieczne łacińskie wiersze zalecały:
Ktokolwiek w miesiącu sierpniu zdrowie chce swoje zachować,
Snu bardzo rzadko zażywa, chłodu, miłości unika.
Ilości jadła nie zmniejszaj, ale nadmiaru unikaj,
Napojów żadnych nie pijaj ani nie przysposabiaj,
A żyły swojej nie kalecz, zaś ziół skutecznych zażywaj:
Gorczyczki, bukwicy, tymianku i z nimi razem piołunu.
(przekład Ewy Głębickiej)


"Kalendarz wychodztwa polskiego na rok pański 1938" radził, by w sierpniu: Kopać i zaprawiać doły do jesiennego sadzenia drzew i krzewów owocowych. Przekopać ziemię między malinami, porzeczkami i agrestem. Zakładać nowe truskawczarnie. Cebulę wyrwać i przesuszyć. Zbierać nasiona. Obierać liszki z kapusty i niszczyć. Tępić chwasty. Przesadzać i sadzić byliny. Pleć, kosić, gracować, oczyszczać.
Według dawnych reguł zawartych w kalendarzu stuletnim tegoroczny sierpień może być mało przyjemny dla wczasowiczów i utrudniać prace polowe. Początek miesiąca ze zmienną pogodą, przelotne deszcze i burze. W drugiej dekadzie okresowe pogorszenie pogody, więcej chmur, wieczorami mgły, wyraźnie chłodniej. Trzecia dekada bardziej słoneczna, ale nadal mglisto i chłodno. Prognozy ludowe

Z sierpem w ręku widać sierpień, wiele uciech, wiele cierpień.
Sierpień pogodny jest dla winogron wygodny.
W sierpniu gdy służą pogody, bój się wielkiej wody.
Gdy z początku sierpnia spieka wszędzie, tedy długa zima będzie.
Jaki pierwszy, drugi, trzeci, taki cały sierpień leci.
Gdy w sierpniu z północy dmucha, następuje zwykle posucha.
Jeśli w sierpniu rosa moczy, to pogoda na uboczy.
Kiedy sierpień wrzos rozwija, jesień krótka, szybko mija.
W sierpniu żaden zbytek nie idzie w pożytek.
Kto patrzy w sierpniu chłodu, nacierpi się w zimie głodu.
Czego sierpień nie uwarzy, wrzesień nie upiecze.
Ostatni sierpnia zapowiada, jak pogoda w październiku wypada.

Warto sprawdzić osobiście prawdziwość przysłowia: Na świętego Dominika (4 VIII) śpiew ptactwa zanika. Ta ludowa obserwacja ma swoje podstawy. Ptaki w czasie upałów cichną. Są i inne przyczyny tego zjawiska - lęgi są już na ogół zakończone, młode wyniosły się z gniazd podejmując samodzielne życie. Niektóre ptaki, bardziej wrażliwe na chłodniejsze wieczory i ranki, szykują się już do odlotów. Rozpoczyna kraska, po niej w sierpniu odlatują na południe wilgi, kukułki oraz liczne ptaki wodne i błotne. Młode bociany na początku tego miesiąca usamodzielniają się, ale już w połowie sierpnia gromadzą się w stada, szykując się do odlotu. Ogólną zasadą jest, że im później przylatuje dany gatunek, tym wcześniej odlatuje.
W lasach, zwłaszcza liściastych, przekwitły już rośliny, ale za to zaczyna się chyba najlepszy okres grzybobrania. W tym czasie ponownie, w o wiele większej ilości niż na wiosnę, można będzie znaleźć borowika - króla naszych lasów. Wytrawni grzybiarze wychodzą z koszami z lasów. Oni wiedzą też, że nie należy niszczyć tak charakterystycznych dla niektórych lasów olbrzymich, czysto białych kapeluszy mleczajów chrząstek. Wbrew pozorom, powodowanym piekącym smakiem po zerwaniu, jest to grzyb jadalny, tylko wymaga uprzedniego kilkugodzinnego wymoczenia i obgotowania. Nie dajmy się nabierać, gdy w wyszukanych restauracjach oferują nam potrawkę w grzybach wschodnich pod nazwą "grzybki mu". To prawdopodobnie są mleczaje chrząstki o dość ostrym smaku. Długo moczone owocniki tego grzyba można zemleć i robić klopsiki albo po pokrojeniu w plastry smażyć.
Smaczniejszy od nich jest "schaboszczak" z kapelusza czubajki kani. Jednak tu należy przestrzec niedoświadczonych: bardzo częste zatrucia spowodowane są pomyleniem młodych kań z najbardziej trującym w naszych lasach muchomorem sromotnikowym, który pojawia się w tym samym okresie. Podobny jest on również do gąski zielonki i gołąbka zielonkawego. Zatem, kto nie zna dokładnie grzybów, lepiej niech nie zbiera młodych owocników tego typu! Pozostałym życzymy w tym okresie pełnych koszy.
Wędkarze w sierpniu mają możliwość złapania taaaakiej ryby. Jest to bowiem okres najbardziej obfitych połowów pod warunkiem, że trafi się na - coraz rzadsze niestety - czyste wody. Wszystkim zalecamy jak najwięcej ruchu w tym czasie, jest to bowiem najlepsza pora do naładowania akumulatorów życiowych na cały rok.
Opr.: jerg