Wlazł kotek na płotek?

O kotach można nieskończenie? Tak przynajmniej twierdzą wszyscy mający kota na punkcie kotów. Nie jest istotne, czy rasowy z rodowodem, czy dachowiec ? każdy jest jedynym i niepowtarzalnym dla swego właściciela. Do czego kot służy? Do głaskania! Wie o tym każdy posiadacz kota i jest to wiedza wystarczająca. Wystarczy kota pogłaskać, żeby odeszły w niebyt wszelkie smutki.
Kot służy także do śpiewania o nim od pierwszych dni naszego życia. Najpierw w dwójnasób w kołysance ?A?a?a, kotki dwa?, potem jako bohater piosenki ?Wlazł kotek na płotek?. Ponieważ w wieku niemowlęcym nie mamy możliwości zaprotestowania przeciwko takiej indoktrynacji, z czasem nasza symbioza z kotkiem staje się faktem i takie uzależnienie pozostaje nam już na całe życie. Skoro tak, to warto bliżej przyjrzeć się kocim kołysankom dominującym nasze i naszych zstępnych dzieciństwo.
Tekst najbardziej znanej przypisywany jest Zofii Rogoszównej (1881?1920), poetce i pisarce dla dzieci, która jako pierwsza wprowadziła do literatury i wydała w trzech zbiorkach drobne utwory ludowe, przeznaczone dla dzieci.

A?a?a kotki dwa,
Szarobure obydwa!
Jeden duży, drugi mały
Oba mi się spodobały.
A?a?a kotki dwa,
Szarobure obydwa!
Nic nie będą robiły
Tylko ciebie bawiły.

Tekst i tradycyjna melodia wykorzystane zostały później w popularnej kołysance ?Ach, śpij kochanie?, napisanej w 1938 roku przez Henryka Warsa i Ludwika Starskiego do filmu ?Paweł i Gaweł? z Eugeniuszem Bodo i Adolfem Dymszą w rolach głównych. Kołysanka w ich wykonaniu natychmiast stała się przebojem i do dziś cieszy się ogromnym wzięciem nie tylko wśród dzieci.
?Wlazł kotek na płotek? ? piosenka warszawska z pierwszej połowy XIX wieku ? jest melodią znaną większości mieszkańców Polski. Używana jako kołysanka, dla początkujących muzyków często jest jednym z pierwszych samodzielnie wykonywanych utworów, wystukiwanym jednym palcem na pianinie. Oryginalne słowa piosenki według Oskara Kolberga:

Wlazł kotek na płotek i mruga,
piękna to piosneczka niedługa.
Wlazł kurek na murek i pieje;
niech się nikt z tych piosnek nie śmieje.

Pierwszym kompozytorem, który napisał utwór na bazie tej popularnej melodii był Stanisław Moniuszko. W 1849 roku, na spotkaniu z przyjaciółmi, powstał jego trzygłosowy kanon ?Wlazł kotek na płotek?. W 1855 roku Wiktor Każyński skomponował piosenkę na głos z fortepianem do trzystrofowego wiersza Władysława Syrokomli. Wiersz ten jest żartobliwym rozwinięciem słów pierwotnej piosenki, a pierwsza strofa brzmi następująco:

Wlazł kotek na płotek i mruga.
Piękna to piosenka, niedługa;
My temu chytremu kotkowi
I sami odmrugnąć gotowi, ?
A żaden nie zgadnie, nie zoczy,
Co sobie powiemy przez oczy:
Tak mrugniem figlarnie i zdradnie,
Że człowiek sam siebie nie zgadnie;
W tem sekret, w tem cała zasługa:
Wlazł kotek na płotek i mruga.

W zależności od regionu, ?Wlazł kotek? śpiewany jest z nieco odmiennym tekstem czy melodią. Przykładowa wersja drugiej zwrotki:

Niedługa, niekrótka, a w sam raz.
Zaśpiewaj koteczku jeszcze raz.

lub

Niedługa, niekrótka, lecz w sam raz,
A Ty mi koteczku buzi dasz.

O przyczynach mrugania piosenka milczy. Próby wyjaśnienia tego kociego fenomenu podjęli już w okresie międzywojennym znani poeci i satyrycy tworząc cykl parodii ?Wlazłkotka? pod wspólnym hasłem: ?Jak by to napisał??. Na tegoroczny Dzień Kota proponujemy wersję Franciszka Fenikowskiego z tomu ?Wrzask dostateczny? zatytułowaną: ?Jak Władysław Broniewski napisałby wierszyk ?Wlazł kotek na płotek?.

Płot przewrócony,
kot przestraszony,
historia
gnie nas i łamie,
lecz bez rozpaczy
górnicy, tkacze,
my płot dźwigniemy
sami.
I znowu kotek
siądzie na płocie
jak sztandar życia
nad klęską,
i będzie mrugał
radośnie, długo,
wzwyż,
w dal,
w socjalizm,
w zwycięstwo.

Kolejna porcja parodii, tym razem autorstwa Witolda Zechentera (z Gabinetu uśmiechu, Iskry, Warszawa, 1975):

Mieczysław Jastrun
Wlazł kotek. Cóż, na płotek? I siedzi na płotku.
Czy widzicie jak siedzi? Jak mruga?
Któż z nas odgadnie, jaka myśl leży pośrodku
w tej piosence, co piękna jest ? ale niedługa?

Konstanty Ildefons Gałczyński

Oto kot.
Popatrz, żono,
Natalio: kot na płocie.
A gwiazdy wysoko płoną
otwarte jak usta na oścież.
Czemu mruga ten zwierz?
Kto wie, co jeszcze się stanie?
Przedziwna piosenki tej treść?
Zaczarowany kot,
zaczarowany płot.
Zaczarowane mruganie?

Tegoroczny Światowy Dzień Kota obchodzimy w rozpoczętym dwa tygodnie temu Roku Kota. Nasz kot oczekuje chyba podwójnej porcji głaskania?
Zebrał: erg