tygodnik opoczyński
Baza firm
 
Opoczno

 Tajemnice ukryte w nazwach (część VI)

 
Skąd pochodzi nazwa Kraszków? Stąd, że mieszkają tam ładne dziewczyny, nad gospodarstwami latają barwne ptaki, miejscowość jest ostoją dobrobytu i dostatku, a może, że jej założycielem był niejaki Kraszko lub, jak kto woli, Kraszek? Postanowiliśmy sięgnąć korzeni tej nazwy miejscowości i doszliśmy do pewnych wniosków?


Kraszków położony jest 9 km na wschód od Opoczna. Pierwsze wzmianki na temat etymologii tej miejscowości pojawiają się w 1470 roku. Wówczas nazwa brzmiała Craszkow. W 1511 roku ewoluowała do Craskow, w 1577 do Kraszkow, a w 1827 obrała stosowaną do czasów obecnych formę Kraszków. Wśród mieszkańców wioski popularna jest także gwarowa forma ?kraskuf?, czyli słynne w opoczyńskiem mazurzenie. Proces ten polega na wymawianiu zamiast spółgłosek dziąsłowych ?cz?, ?sz?, ?ż?, ?dż?, głosek zębowych: ?c?, ?s?, ?z?, ?dz?. Stąd tak często spotykane w okolicznych wioskach wymowy ?czepek? jako ?cepek?, ?szkoła? jako ?skoła? czy ?życie? jako ?zycie?.
Etymologia nazwy tej miejscowości nie jest do końca jasna. Jedne źródła onomastyczne podają, że pochodzi od terminu krasa, który najogólniej rzecz biorąc jest synonimem piękna i urody. Inne zawierają informacje, że nazwa Kraszków nawiązuje do gwarowego określenia barwnego ptaka, czyli ?kraska?. To zastanawiające. Wyrazy krasa i ?krasek? są bardzo zbliżone do siebie budową, a jakże odległe znaczeniowo. Postanowiliśmy się bliżej przyjrzeć zależnościom pomiędzy tymi terminami i dojść do tego, co mają ze sobą wspólnego. Po analizach okazało się, że łączy je naprawdę wiele. Nazwy te odsyłają do starej i mocno rozgałęzionej, zarówno formalnie, jak i znaczeniowo, rodziny słowotwórczej. Jądrem tej rodziny był jednak prasłowiański rzeczownik krasa/kras o niejasnej etymologii. Niektórzy językoznawcy wiążą go z praindoeuropejskim rdzeniem *ker? ?palić (się), płonąć? i wtedy pierwotnym sensem rzeczownika kras(a) byłby sens ?kolor ognia, czerwień?. A że czerwień ? barwa życia (nie tylko ognia, lecz i krwi) zdawała się naszym przodkom kolorem zarazem prototypowym i najpiękniejszym, stąd dalszy rozwój znaczeniowy, rozszerzenie do ?kolor? i nawiązanie przez niektórych nazwy miejscowości Kraszków do barwnego ptaka oraz przeniesienie na ?piękno?, co nie wyklucza, że pierwsza teza również może być prawdziwa.
Inni autorzy dzieł językoznawczych twierdzą, że nazwa Kraszków może pochodzić od słów krasić lub kraszać. Oczywiście te czasowniki również pochodzą z omówionej powyżej rodziny i też odnoszą się do piękna. Dawniej bowiem nie kojarzyły się, tak jak dziś, z polaniem jedzenia tłuszczem, ale bardziej z ozdobieniem, ulepszeniem potrawy. Kiedyś, zwłaszcza na wsi, danie okraszone było rarytasem. Być może więc już za dawnych lat Kraszków utożsamiany był z miejscem dostatku, takim gdzie można dobrze zjeść, podobnie jak dziś za sprawą ?Leśnej Chaty? i ?Kuchennych rewolucji? Magdy Gessler?
W języku staropolskim występowały już wszystkie te cztery znaczenia, tak w rzeczowniku, jak i w pochodnych od niego przymiotnikach krasy, później krasny/kraśny czy czasowniku krasić. Do znaczenia ?czerwień? odnosi się krasnoludek ?ludzik w czerwonej czapeczce?, a do znaczenia ?kolor? ? krasula ?krowa kolorowa, łaciata?, do znaczenia ?piękno? ? krasomówca ?człowiek, który pięknie mówi? lub u Adama Mickiewicza i Juliusza Słowackiego zapożyczona ze wschodu krasawica, czyli ?piękna dziewczyna?.
Są jeszcze i tacy, którzy twierdzą, że nazwa Kraszków jest dzierżawcza, to znaczy pochodna od założyciela tejże miejscowości. Ci eksperci wymieniają za protoplastę rodu niejakiego Kraszka, podając mianownikowe formy Kraszko lub Kraszek. Pierwotnie nazwy dzierżawcze były przymiotnikami dzierżawczymi w odmianie prostej, tworzone od imienia, przezwiska, nazwiska, za pomocą formantów, w tym konkretnym przypadku końcówki ?ów. Zatem być może, że Kraszków to po prostu gród założony przez mężczyznę o wyżej wymienionym imieniu.
Hipotez jest wiele. Po głębszym zastanowieniu każda wydaje się być słuszna. A jak to naprawdę z tą nazwą miejscowości jest? Tego się już chyba nigdy do końca się nie dowiemy?


Nal   

Artykuł ukazał się w wydaniu nr 46 (801) z dnia 16 Listopada 2012r.
 
Kontakt z TOP
Tomaszów Mazowiecki - baza wiedzy Biuro ogłoszeń
oglotop@pajpress.pl

Tomaszów Mazowiecki - baza wiedzy Dział reklamy
tel: 44 754 41 51

Tomaszów Mazowiecki - baza wiedzy Redakcja
tel: 44 754 21 21
top@pajpress.pl
Artykuły
Informator
Warto wiedzieć
Twój TOP
TIT - rejestracja konta Bądź na bieżąco.
Zarejestruj konto »