tygodnik opoczyński
Baza firm
 
Opoczno

 Tajemnice ukryte w nazwach (część IV)

 
Karwice to miejscowość położona osiem kilometrów na południowy wschód od Opoczna, licząca w przybliżeniu 280 mieszkańców. Wieś ta ma bogatą i ciekawą historię. Posiada również zabytkowy zespół dworsko?parkowy Karwickich. Etymologia nazwy nie jest jednak do końca jasna?

Jedne źródła pisane podają, że pochodzi ona od podstawy słowotwórczej karw?, która w staropolszczyźnie określała woła, zwłaszcza starego i leniwego. Mieszkańcy jednak ? co jest logiczne ? nie utożsamiają pochodzenia nazwy swojej rodzimej miejscowości z wykastrowanym samcem bydła domowego z rodziny parzystokopytnych, który na dodatek nie rwie się do pracy. Twierdzą, że nazwa Karwice wywodzi się od słowa karczować, czyli wycinać drzewa i na tym terenie uprawiać ziemię. Uzasadniona interpretacja ? wiadomo, że lepiej utożsamiać się z zaradnymi, karczującymi osadnikami, a niżeli z kimś leniwym. Pal licho, jeśli chodziłoby jedynie o nasze bydło, ale staropolskie określenie karw było również pejoratywnym określeniem człowieka. Zatem bez dwóch zdań ? nazwa Karwice pochodzi, jak mawiają ludzie, od słowa karczować. Koniec. Kropka.
Pierwotna nazwa wsi brzmiała Carvicze, tak informują nas zapiski z 1405 i 1424 roku. W 1508 roku przeszła jednak metamorfozę do Carwycze, w 1577 roku pisano już Karwicze, a w 1789 roku pojawia się obowiązująca do dziś forma Karwice.
Skąd na terenie Karwic zespół dworsko?parkowy? Otóż, wieś stanowiła niegdyś gniazdo rodowe rodziny Karwickich herbu Łabędź. W 1407 roku Krzesław z Domujowic nabył wsie Carvicze Popławy od Piotra Siedlicza. Syn Krzesława Krystyn, starosta sieradzki, pisał się już z ?Karwic?, a jego potomkowie przyjęli nazwisko ?Karwicki?. Wśród dziedziców Karwickich było wielu wybitnych, między innymi Andrzej Dunin Karwicki (1660 rok), sędzia grodzki, opoczyński, radomski i sandomierski. W 1674 roku podpisał on elekcję wybierającą na króla Polski Jana III Sobieskiego. W 1879 roku właścicielem Karwic został ostatni z Karwickich, Adam. Z jego dóbr powstała kolonia ? wieś Adamów. Zginął on jednak w tym samym roku zastrzelony przez podporucznika piechoty Aleksandra Popowa w sprzeczce o konia. Mieszkańcy Karwic nie zgadzają się jednak z podawanymi w zapiskach danymi twierdząc, że do sprzeczki doszło o żonę Adama.
Dla upamiętnienia tego wydarzenia, rodzina zmarłego wystawiła w parku kamienną figurkę Matki Boskiej Płaczącej. Do 1818 roku Karwice należały do parafii Gowarczów, po 1818 ? do parafii opoczyńskiej. W kościele pw. św. Bartłomieja znajdują się pomniki właścicieli Karwic, m.in. Adama Dunina Karwickiego.
W 1895 roku folwark przeszedł na własność Jana Tomorowicza. W tym czasie został rozparcelowany i na jego gruncie powstał Janów Karwicki. Dwór z resztą folwarku liczącego około 14 ha kupił w 1899 roku Józef Chodakowski, od którego w 1906 roku odkupiła ostatnia dziedziczka Karwic Lucyna Kamelia z d. Orlewska Bogusławska. Wówczas park wyglądał pięknie, usłany różami, drzewami gatunkowymi, klombami i klimatycznymi alejkami. Znajdowała się w nim także kamienna ława, na której często siadywał znany twórca bajek i satyr, biskup Ignacy Krasicki. W rodzinie Bogusławskich ziemia pozostała do 1958 roku, kiedy to bratanek dziedziczki Adam Orlewski sprzedał pozostałe 14 ha ośmiu mieszkańcom Karwic. Ziemia została podzielona, budynki porozbierane, drzewa wycięto. Po dworze została jedynie nazwa ?na dworskim? i figura Matki Boskiej Płaczącej.
W okresie okupacji hitlerowskiej zginęło czterech mieszkańców Karwic, a piętnaście osób zostało wywiezionych na roboty. W okresie okupacji na terenie wsi istniała komórka AK, do której należało szesnastu mieszkańców wsi. Jej komendantem był Franciszek Słowikowski ps. ?Sosna?. By uczcić pamięć ofiar wojny, postawiono wówczas wiele krzyży i kapliczek przydrożnych na terenie wsi oraz w odległości kilkaset metrów od niej.
W Karwicach, jak przystało na tak wiekową i bogatą historycznie miejscowość, zarówno dawniej jak i dziś kultywuje się regionalne tradycje. Za dawnych lat, mieszkańcy często spotykali się i spędzali wolny czas na opowiadaniu legend. Jedną z nich była legenda o muzykancie Kacprze, powtarzana w obecnych czasach w oryginalnej, gwarowej formie przez nieżyjącego już mieszkańca Karwic, Stefana Kowalczyka:
Beło to jus po północy, a z gzybów do dumu wracoł Kacper. Zrazu troche groł na sksypcach, ale po pewnym casie zrobieło mu sie tak jakoś cinżko, rence odmówieły granio i zachciało mu sie spać. W tym casie staje przed nim złoto kareta zaprzugninto w ctery pary kuni. Wsytkie jednaki mości. W karacie siedzi panek. W jedny rence tsymo złote lice, a w drugi złotum laske. ?Wsiadaj, Kacper, to cię podwiozę do domu!? ? mówi panek, no i Kacper wsiod do ty karety. Jadum, jadum, ? ?Coś to je za długo? ? się muzykantowi wydaje, jakby to jeździli wkoło. Ale zacyno świtać. Kiedy to jus sie dobze rozwidnieło, patsy Kacper, a un siedzi w mokrym błocie, cały upaprany. Łod sksypiec tylko widoć syjke z błota, a smycka wcale ni ma. Powoli zacoł sie podnosić. Ło krok beła kałuza z wodum. Umeł se w ni sksypce, potki i godo sum do siebie: ?A niechta! Za syckim tu nie będę gzeboł, ani w błocie, ani w wodzie. Kobeła ma długi łogun, to se smycek zrobie sum!? Wziun sksypce pod pache i udoł sie ku dumowi w strune Karwic. Idzie i idzie i tak sobie pomyśloł: ?Tyn panek, co mnie wziun to cheba beł diaboł?. Łod tego casu Kacper zawse wracoł do dumu psed północkiem i nic go jus wincy nie prowadzieło i takich psygód ni mioł.
W latach 1940?1970. Karwice tętniły życiem kulturalnym. Na terenie wioski działały: sklep ?Społem?, Ruda Gromadzka, szkoła, KGW, Koło Związku Młodzieży Wiejskiej oraz Kółko Rolnicze. Wówczas mieszkańcy mogli skorzystać z wielu kursów i szkoleń, na wysokim poziomie było tkactwo i rzemiosło. Życie kulturalne w Karwicach zamarło w 1975 roku, z chwilą rozwiązania szkoły. Mieszkańcy mają jednak nadzieję, że czasy świetności wioski jeszcze przed nimi.


Nal   

Artykuł ukazał się w wydaniu nr 43 (798) z dnia 26 Października 2012r.
 
Kontakt z TOP
Tomaszów Mazowiecki - baza wiedzy Biuro ogłoszeń
oglotop@pajpress.pl

Tomaszów Mazowiecki - baza wiedzy Dział reklamy
tel: 44 754 41 51

Tomaszów Mazowiecki - baza wiedzy Redakcja
tel: 44 754 21 21
top@pajpress.pl
Artykuły
Informator
Warto wiedzieć
Twój TOP
TIT - rejestracja konta Bądź na bieżąco.
Zarejestruj konto »