Tajemnice ukryte w nazwach cz. LXXVI

Radonia niegdyś należała do uposażenia cystersów sulejowskich. Pierwsze wzmianki na temat tej miejscowości pochodzą z 1221 roku. Ta wioska pojawia się także w źródłach historycznych z 1412 roku przy okazji rozgraniczania dóbr biskupstwa włocławskiego od posiadłości rycerskich: Błogiego i Trzebiatowa. Właścicielem osady był Michał z Radoni, z rodu Awdańców. Dziesięcinę z tej miejscowości pobierali kanclerze łęczyccy. W XV wieku, według Jana Długosza, była tu karczma i folwark. W XVI wieku Radonia obejmowała 8 łanów i składała się ze wsi i folwarku.
Stąd wywodzili się Radońscy herbu Skarbek. W 1824 roku Roch Radoński założył na tak zwanym Pustkowiu kolonię i osadził tu ośmiu kolonistów polskich. Zalecił im, aby budowali domy dwuizbowe, a zagrody stawiali według wytyczonej linii.
Jan Piotr Dekowski, w swojej publikacji pt. "Opoczno i okolice" podaje, że w Radoni przebywał kiedyś prawdopodobnie August Wilkoński, znany pisarz i uczestnik powstania listopadowego.
Od 1919 do 1954 roku istniała gmina Radonia, jednakże jej siedzibą był Mniszków. W okresie międzywojennym gmina należała do powiatu opoczyńskiego, leżącego w ówczesnym województwie kieleckim. 1 kwietnia 1939 roku gminę wraz z całym powiatem opoczyńskim przeniesiono do województwa łódzkiego. Po wojnie, przez krótki czas zachowała przynależność administracyjną, lecz już 6 lipca 1950 roku została wraz z całym powiatem przyłączona z powrotem do woj. kieleckiego.
Według stanu z 1 lipca 1952 roku gmina składała się z osiemnastu gromad, w skład których wchodziły: Dąbrowa, Grabowa, Holendry Grabowskie, Honoratów, Jaksonek, Jawór, Jawór Kolonis, Mariampol, Marianka, Mikułowice, Mniszków, Olimpiów, Radonia, Stoczki, Stok, Świeciechów, Taraska i Włodzimierzów?Dąbrowa.
Radonia przestała być gminą 29 września 1954 roku wraz z reformą wprowadzającą gromady w miejsce gmin. Po kolejnej zmianie, 1 stycznia 1973 roku gminy Radonia nie przywrócono, utworzono natomiast jej terytorialny odpowiednik, gminę Miszków. W latach 1975?1998 Radonia położona była w województwie piotrkowskim. Obecnie leży w powiecie opoczyńskim, w województwie łódzkim.
Pierwsza wzmianka na temat nazwy tej miejscowości pochodzi z 1229 roku i wówczas brzmiała ona Rudnou. W 1262 roku przeobraża się w Rudeno, a w 1412 roku staje się Raduną. W materiałach historycznych z 1508 roku widnieje jako Radunya, by z czasem stać się Radonią.
Według Marii Kamińskiej, autorki książki pt. "Nazwy miejscowe dawnego województwa sandomierskiego", nazwa tej wioski klasyfikuje się do grupy dzierżawczych i pochodzi od osoby o imieniu bądź pseudonimie Radun lub Radon.
Wśród najstarszych mieszkańców tej miejscowości, którzy posługują się jeszcze gwarą opoczyńską, do dziś spotyka się formę "Radunia". Ma ona związek z procesem dialektologicznym zwanym zwężeniem artykulacji, polegającym na zastępowaniu samogłoski "o" samogłoską "u". Dlatego wśród osób, które mówią gwarą, tak często usłyszymy formy: pamintum, połumała czy mum zamiast: pamiętam, połamała czy mam.