Psycholog radzi

Pewne partie naszego mózgu są odpowiedzialne za przeżywanie różnych emocji. Istnieją na przykład ośrodki gniewu, których pobudzenie wywołuje silną złość. Odkryto także ośrodek przyjemności. Umieszczenie w nim mikroskopijnej elektrody, wysyłającej impulsy elektryczne powoduje, że mózg doświadcza niezwykłej rozkoszy. Ta rozkosz może być silniejsza niż jakakolwiek inna przyjemność, co pokazały badania nad szczurami.

Uzależnienie od rozkoszy
Jeśli w ośrodku przyjemności szczura umieszczono elektrodę, a jej działanie było zależne od naciskania odpowiedniej dzwigni, to szczur wkrótce porzucał wszelkie inne czynności. Przestawał jeść, pić, kopulować itd., cały czas siedział przy dźwigni i przyciskał ją jak najszybciej. W końcu zdychał z głodu, mimo że pełna miska stała tuż obok niego!
Przypomina to uzależnienie u ludzi. Niektóre narkotyki mają zdolność wpływania na ośrodki przyjemności. Taką moc posiada np. heroina. Dlatego czasem tylko jedno jej użycie może wywołać pełny obraz uzależnienia. W podobny sposób mogą wpaść w nałóg osoby, które wygrają duże pieniądze w kasynie. Zaczynają grać bez umiarkowania, poszukując jeszcze raz dreszczyku emocji, którego ongiś zaznały. Psychologowie są zdania, że prawie wszystkie czynności i substancje, posiadające zdolność zmieniania naszych odczuć mogą wywołać uzależnienie. Okazuje się też, że niezwykła przyjemność może być dla człowieka równie szkodliwa jak tragiczne nieszczęście.

Czego nauczył nas szczur?
Kolejne eksperymenty pokazały w jaki sposób działają silne nagrody. Uczono szczury, że będą dostawać nagrodę po trzydziestu naciśnięciach dźwigni. Dźwignia ta pompowała wodę do małego zbiorniczka. Zwierzęta zaczęły pracować w specyficzny sposób. Im bliżej było do wypłaty tym bardziej się starały: naciskały dźwignię coraz to silniej i coraz to szybciej. Jednak tuż po wypłacie następował odpoczynek. Szczur znacznie zmniejszał wysiłek, jaki wkładał w swoją pracę.
Pod tym względem szczury i ludzie są do siebie podobni. My także najbardziej wysilamy się wtedy, gdy nagroda jest już blisko. Zaś po jej otrzymaniu następuje znaczący spadek wydajności pracy. Np. dzieci do sprawdzianów uczą się najintensywniej zwykle ostatniego dnia. Zaś po napisaniu klasówki ciskają książki w kąt, niezależnie od tego, czy dostały dobrą czy złą ocenę.

Szczur - czarownik
Badacze zastanawiali się też do czego może posunąć się szczur, aby dostać swoją dawkę rozkoszy. Wiemy już, że może sam siebie doprowadzić do śmierci głodowej. Czy jego pragnienie rozkoszy może dać również jakieś pozytywne rezultaty?
Owszem tak. Psychologowie dawali szczurowi ,,rozkoszną nagrodęś wtedy, gdy jego serce zwalniało rytm swojej pracy. Okazywało się, że szczur bardzo szybko uczył się zwalniać pracę swojego serca! Potrafił także przyspieszać jego rytm, zwiększać lub zmniejszać ciśnienie krwi a nawet kolor (zaczerwienienie) uszu jeśli dostawał za to nagrodę! Ludzie uczyli się tych samych umiejętności o wiele szybciej, potrafili także zmieniać stan pracy swojego mózgu i szybko wprowadzać się w stan głębokiego relaksu. A gdy się tego już nauczyli, umieli wywołać odpowiednie zmiany (np. zmniejszyć ciśnienie krwi) bez nagradzania, jedynie na prośbę eksperymentatora. Nie umieli jednak wytłumaczyć, jak tego dokonują.
Uwaga! Te odkrycia pokazują, że np. dziecko może nauczyć się ,,mieć" zaczerwienione gardło, jeśli jest za to nagradzane (np. nie musi dzięki niemu iść do ,,wstrętnej szkoły"), a dorosły może mieć np. uporczywe migreny, jeśli pomagają mu one uniknąć przykrych sytuacji.