tygodnik opoczyński
Baza firm
 
Historia

 Przewinęli się przez Opoczno cz. III

 
Mniej więcej za rok obchodzić będziemy 100. rocznicę wybuchu I wojny światowej. W jej wyniku Europa całkowicie zmieniła swe oblicze, upadły dynastie, na sporej części starego kontynentu na lata zapanował komunizm. Wielkie znacznie miała ta wojna i dla nas, Polaków, bowiem jednym z jej rezultatów jest odzyskanie przez Polskę niepodległości po 150 latach zaborów. Podobnie jak w przypadku obchodów rocznicy powstania styczniowego, cykl publikacji dotyczących historii I wojny światowej na terenie ziemi opoczyńskiej jest naszym wkładem w obchody rocznicy (red)

Wraz z opuszczeniem Opoczna przez Rosjan rozpoczął się nowy okres w historii miasta. Latem 1915 r. zaczęła działać austrowęgierska okupacyjna administracja wojskowa. Jedną z ciekawostek jest uruchomienie przez władze okupacyjne w Opocznie stacji hodowli roślin leczniczych. Tę stację wielokrotnie odwiedzali dwaj wybitni naukowcy, późniejsi profesorowie. Jednym z nich był

botanik Władysław Szafer (1886-1970).

M. Mastalerz pisała o jego związkach z Opocznem w artykule Władysław Szafer, opublikowanym w TOP 5/2009.
W latach 1914?1917 Szafer służył w armii c.i k. początkowo jako bakteriolog, później jako hodowca ziół. Z tego powodu bywał w opoczyńskiej stacji uprawy ziół leczniczych. Po wojnie został profesorem Uniwersytetu Jagiellońskiego, którego był rektorem w latach 1936?1938. Do wybuchu II wojny światowej był dyrektorem krakowskiego Ogrodu Botanicznego a także dyrektorem Instytutu Botaniki UJ. W czasie okupacji niemieckiej pełnił funkcję rektora tajnego Uniwersytetu Jagiellońskiego. Po zakończeniu wojny ponownie został dyrektorem Instytutu Botaniki. Był także twórcą i do 1960 dyrektorem późniejszego Instytutu Botaniki PAN. Szafer był członkiem Polskiej Alademii Umiejętności i Polskiej Akademii Nauk, honorowym członkiem Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody i jej Zasobów. Był współtwórcą polskich parków narodowych, inicjatorem odtworzenia populacji żubra w Puszczy Białowieskiej, uczestniczył w tworzeniu Międzynarodowego Biura Ochrony Przyrody w Brukseli, przekształconego później w Światową Unię Ochrony Przyrody.
Drugim z profesorów był lekarz,

botanik Władysław Mazurkiewicz (1871-1933).

Jeszcze przed wojną zaczął swoją działalność polityczną, zostając członkiem PPS. I wtedy zasłynął brawurowym uwolnieniem Józefa Piłsudskiego. Późniejszego marszałka rosyjska Ochrana aresztowała 22 lutego 1900 r. w tajnej drukarni PPS w Łodzi. Ponieważ więzień doskonale udawał zaburzenia psychiczne, to po paromięsięcznym więzieniu w warszawskiej Cytadeli przeniesiono go do szpitala Mikołaja Cudotwórcy w St. Petersburgu. I tu pojawia się młody lekarz wojskowy Władysław Mazurkiewicz. W kwietniu 1901 r. jako praktykant zaczyna pracę we wspomnianym szpitalu. 1 maja korzystając z zamieszania związanego z obchodami święta ludowego, Mazurkiewicz brawurowo wyprowadza ze szpitala przebranego w cywilne ubranie Piłsudskiego i pociągiem opuszcza z nim Petersburg. W czasie I wojny światowej Mazurkiewicz odwiedzał opoczyńską stację hodowli roślin leczniczych, ale przede wszystkim był współorganizatorem Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego. Tu w latach 1917?1919 był dziekanem Wydziału Lekarskiego. W 1922 r. został profesorem botaniki lekarskiej, zaś od stycznia 1926 r. był pierwszym dziekanem nowo utworzonego, pierwszego w Polsce samodzielnego Wydziału Farmaceutycznego. Począwszy od 1923 do śmierci w 1933 kierował Katedrą i Zakładem Farmakognozji i Botaniki Lekarskiej Wydziału Farmaceutycznego Uniwersytetu Warszawskiego.
Wspomniany wcześniej Władysław Szafer nie był jedynym profesorem Uniwersytetu Jagiellońskiego, który bywał służbowo w Opocznie.
Kolejnym był ziemianin, chemik, teoretyk i praktyk rolnictwa, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego i Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie,

Kazimierz Rogoyski (1870-1940).

W latach 1914?1917 prof. Rogoyski badał i analizował skalę zniszczeń wojennych na ziemiach polskich, inicjował przedsięwzięcia gospodarcze, m.in. uruchamiając cukrownie. Jako rzeczoznawca rolniczy przy naczelnej komendzie armii austriackiej w lutym 1915 r. rozpoczął pierwszy objazd czterech małopolskich powiatów. Opracował ankietę pozwalającą na szybkie zebranie interesujących informacji. Później wielokrotnie objeżdżał tereny okupowane przez armie austrowęgierską i cesarskoniemiecką. Zebrane dane statystyczne sam opracowywał i najczęściej publikował w formie broszur drukowanych w języku niemieckim lub polskim. Jak wspominał komisarz rządowy Opoczna co najmniej dwukrotnie odwiedził powiat opoczyński: 31 sierpnia i 7 grudnia 1915 r. Podczas pierwszego pobytu spotkał się m.in. w Przysusze z Henrykiem Dembińskim, prezesem powiatowego Komitetu Obywatelskiego przekształconego w listopadzie 1915 r. w Komitet Ratunkowy. Niestety tylko część opracowań Rogoyskiego zachowała się do dnia dzisiejszego. Po odzyskaniu niepodległości prof. Rogoyski aktywnie uczestniczył w odbudowie polskiego rolnictwa. W latach 1920?1921 był prezesem Rady Okręgowych Towarzystw Rolniczych Województwa Białostockiego, od 1923 r. był prezesem Wydziału Melioracyjnego Towarzystwa Rolniczego w Warszawie. Gospodarował w majątku rodziny swojej żony Szepietowo Podleśne.
W czerwcu 1915 r. austrowęgierskie władze okupacyjne utworzyły c.i k. lomendę powiatową w Opocznie. W wydziale administracyjnym sprawami leśnictwa zajmował się referent Ludwik Karol Stieber (1884?1961). Był absolwentem c.k. Akademii Ziemiańskiej w Wiedniu (k.k. Hochschule für Bodenkultur) i od czasów studenckich był zaprzyjaźniony z profesorem Władysławem Szaferem. Jego zasługą było ochronienie opoczyńskich lasów przed dewastacją, spowodowaną rabunkową gospodarką okupantów, typową zwłaszcza dla terenów administrowanych przez armię niemiecką. Stieber nie tylko uchronił drzewostan, ale przede wszystkim faunę opoczyńskich lasów. W niepodległej Polsce kontynuował swoją pracę w leśnictwie, aktywnie przyczyniając się do rozwoju gospodarki leśnej. W październiku 1921 r. na III Ogólnym Zjeździe Leśników Polskich w Poznaniu wygłosił referat: O pozyskaniu olejów drzewnych i kalafonii. Był autorem wielu bardzo wartościowych książek: "Urządzenie gospodarstwa leśnego" (1921 r.), "Zarys estetyki lasu" (1922 r.), "Technologja drewna z uwzględnieniem kory, łyka i soków drzewnych? (1921 r.), "Estetyka lasu" (1929 r.), "Owady pożyteczne w walce ze szkodnikami leśnemi" (1930 r.).


Wykaz ważniejszych źródeł:
1. Dembiński H., Dziennik 1907?1915, Warszawa 2000.
2. Matuszewski G., Szymański B., Z historii ogólnych zjazdów leśników polskich, ?Sylwan? 2/10997
3. Mieroszewski H. Pamiętniki z czasów wojny od 30/7 1914?30/11 1919. Maszynopis Kraków 1923. Biblioteka Naukowa PAU i PAN w Krakowie.
4. Szafer W., Wspomnienia przyrodnika, Wrocław, Warszawa, Kraków, Gdańsk 1973.
5. Szumowski G., Luminarze warszawskiej medycyny w karykaturze. Warszawa 2009.
6. Włodek J., Pamiętniki historyczne, tom II, Profesor Kazimierz Rogoyski. Jego życie i praca dla rolnictwa polskiego. Ciechanowiec 2007.
7. Wojciechowski K., Władysław Szafer ? naukowiec, społecznik i obrońca przyrody, ?Dzikie Życie? 2/176 2009

dr inż. Paweł A. Budziński




Profesor Władysław Szafer ok. 1920 roku (źródło: Archiwum Instytutu Botaniki PAN)



Władysław Mazurkiewicz (pierwszy z prawej), przyszły profesor botaniki lekarskiej, lekarz, botanik (źródło: Fundacja Centrum Dokumentacji Cyznu Niepodległościowego



Chemik, profesor Kazimierz Rogoyski



Inżynier leśnictwa Ludwik Karol Stieber


dr inż. Paweł A. Budziński   

Artykuł ukazał się w wydaniu nr 35 (842) z dnia 30 Sierpnia 2013r.
W dziale Historia dostępne są również artykuły:

    Pokaż pełny spis treści
     
    Kontakt z TOP
    Tomaszów Mazowiecki - baza wiedzy Biuro ogłoszeń
    oglotop@pajpress.pl

    Tomaszów Mazowiecki - baza wiedzy Dział reklamy
    tel: 44 754 41 51

    Tomaszów Mazowiecki - baza wiedzy Redakcja
    tel: 44 754 21 21
    top@pajpress.pl
    Artykuły
    Informator
    Warto wiedzieć
    Twój TOP
    TIT - rejestracja konta Bądź na bieżąco.
    Zarejestruj konto »