Kichanie, ziewanie i swędzenie

Ziewają nie tylko ludzie ale także inne ssaki ? małpy, psy, koty. Ryby nie ziewają, nie ziewają też owady ani ptaki.
Ziewanie jest wrodzone ? występuje u niemowląt i ludzi niewidomych od urodzenia, którzy nie mogli się go nauczyć przez obserwację. Zespół ruchów, składających się na ziewnięcie (otwarcie ust, przymknięcie oczu, wciągnięcie powietrza, rozciągnięcie buzi i kończący wydech) trwa prawie zawsze tyle samo ? nie mnie i nie więcej niż sześć sekund.
Ziewanie jest przykładem wrodzonych programów ruchowych, które posiadają wszystkie zwierzęta. Na przykład myszka liże swoje łapki, przeciera nimi pyszczek, zamykając oczy, potem znowu liże łapki, mruży oczy, przeciera pyszczek itd. Jest to coś w rodzaju "pętli zachowania" ? gdy program ruchowy zostaje uruchomiony, wykonany zostaje do końca, czasem kilka razy (tak samo działa, np. pedałowanie na rowerze).

Po co ziewamy?
Naukowcy ciągle spierają się o przyczyny ziewania. Najbliżej prawdy wydaje się hipoteza chłodzenia mózgu. Gdy głowa się nagrzewa, ludzie czują się bardzo źle. Ewolucja zadbała o to, aby mózg chłodzić, np. gruczoły potowe są upakowane na czole gęściej niż na jakiejkolwiek innej części ciała (właśnie dlatego u ludzi wykształciły się też brwi, które chronią oczy przed kropelkami potu, spływającymi z czoła). Ochronie przed przegrzaniem służyć mają też włosy na głowie. Ziewanie i dyszenie to prawdopodobnie kolejne zabiegi ewolucyjne chroniące mózg przed przegrzaniem ? wciągane i wydychanie powietrza ochładza krew w głowie. Tę hipotezę wspiera fakt, że położenie zimnego kompresu na czole prawie zawsze hamuje ziewanie.
Inne hipotezy mówią, że ziewanie służy wyrównaniu ciśnienia w uchu środkowym, rozruszaniu mięśni mimicznych, udrożnieniu kanałów łzowych, nawilżeniu rogówki oka i dotlenieniu.
Ziewanie może być objawem nie tylko zmęczenia, znudzenia czy apatii, ale także stresu. Niektórzy ludzie poddani stresowi ziewają. Podobnie jest zresztą, np. z psami ? czasem gdy pies ziewa, może ugryźć.

Zaraźliwe ziewanie, zaraźliwe swędzenie
Bywa, że gdy jedna osoba ziewnie, inne zaczynają również ziewać. Takie wspólne ziewanie jest oznaką empatii. Ludzie, którzy łatwo wczuwają się w położenie innych, umieją współczuć, zarażają się ziewaniem. Ale nie dotyczy to tylko ziewania ? także kaszlu, uśmiechania się po kichnięciu (kichnięcie często kończy się u ludzi uśmiechem) albo swędzenia ? gdy rozmówca się drapie, osoby empatyczne też zaczynają czuć swędzenie.
Takie wspólne swędzenie świadczy o tym, że dwie osoby dobrze się rozumieją i "nadają na wspólnych falach". Gdy jedna z nich pogładzi się po policzku, w chwilę potem druga poprawia okulary, drapie się w nos lub czoło. Poczucie bliskości i sympatia ujawniają się bowiem podczas rozmowy właśnie "naśladowaniem" zachowań ? ludzie zaczynają w podobnym tempie oddychać, mimowolnie przybierają podobną postawę ciała i wykonują podobne gesty. Jeśli zachowania rozmówców są bardzo odmienne (np. zupełnie inaczej gestykulują i siedzą), oznacza to, że konwersacja nie przebiega gładko a te osoby nie mają poczucia, że się rozumieją.
Przyczyn swędzenia jest wiele ? alergie, choroby skóry itp. Jeśli jednak podczas konwersacji nasz rozmówca zaczyna się nagle drapać, oznacza to najprawdopodobniej, że pojawiła się u niego pobudzająca emocja (np. podniecenie, złość, zakłopotanie, niepewność itp.)