tygodnik opoczyński
Baza firm
 
Zdrowie

  Bez recepty, z rozsądkiem

 
Biała na ból głowy, różowa ? mięśni, żółta ? brzucha. Jeszcze druga, na wzmocnienie odporności. Do tego może pomarańczowa na zgagę, czerwona na trzustkę, niebieska? nie, nie, to na nerki. I zielona na wątrobę. Koniecznie! Bo to trzeba mieć zdrowie, żeby łykać ten kolorowy koktajl?


Jak wiadomo, w Polsce jest najwięcej lekarzy i to specjalistów od wszystkiego. Chętnie doradzamy innym w sprawach zdrowia, a przede wszystkim leczymy się sami. Do dyspozycji mamy setki znakomitych preparatów, błyskawicznie likwidujących dolegliwości i przynoszących natychmiastową ulgę (nierzadko wręcz już z chwilą połknięcia!). Mogą zdziałać cuda, a do tego są dostępne od ręki. Nie tylko w aptekach, ale też sklepach spożywczych, w kioskach, na stacjach benzynowych, można je zamówić przez Internet. Z angielska: OTC ? Over?the?counter, czyli dosłownie ?ponad ladą?, co w przeciwieństwie do towarów ?spod lady? bardzo przyjemnie nam się kojarzy. Leki dostępne bez recepty.
Według Centrum Systemów Informacyjnych Ochrony Zdrowia, korzysta z nich aż 75 proc. Polaków. Jak wynika z danych zajmującej się analizą rynku farmaceutycznego firmy IMS Health, daje nam to piąte miejsce w Europie, a w przypadku leków przeciwbólowych ? trzecie miejsce na świecie! To właśnie po nie, a także preparaty na przeziębienie i dolegliwości ze strony układu pokarmowego oraz witaminy sięgamy najczęściej. Swobodny dostęp do nich, w połączeniu z uporczywymi reklamami, wywołuje przekonanie, że są całkowicie bezpieczne i niegroźne dla zdrowia. Czy rzeczywiście?

W trybie awaryjnym
Ideą OTC jest umożliwienie pacjentom samoleczenia w powszechnych, łatwych do samodzielnego zdiagnozowania dolegliwościach oraz w okresie przed zasięgnięciem porady lekarskiej. Warunkiem dopuszczenia specyfiku do obrotu jako leku bez recepty jest bezpieczeństwo jego stosowania w ściśle limitowanym okresie, zwykle do trzech, a maksymalnie pięciu dni. To środki zastępcze, tymczasowe, o ograniczonym zakresie użytkowania. Ich zadaniem jest ułatwienie życia, doraźne poprawienie samopoczucia. Działają objawowo i raczej nic szczególnego nie leczą. Dlatego, jeśli nie pomogą w ciągu kilku dni, trzeba skonsultować się z lekarzem.
Leki OTC zawierają mniej substancji leczniczej niż ich dostępne na receptę odpowiedniki. Są słabsze, zwykle też w mniejszych ilościowo opakowaniach. Spełniają minimalne wymogi bezpieczeństwa, co nie znaczy, że nie mogą nam zaszkodzić. Leków bezpiecznych w stu procentach po prostu nie ma!

Na własną (nie)odpowiedzialność
Status OTC uzyskują leki, których prawidłowe zastosowanie ? przynajmniej w teorii ? jest łatwe nawet dla laika. Ale i do samoleczenia potrzebna jest spora wiedza: o właściwościach i działaniu danego preparatu, dawkowaniu i sposobie jego przyjmowania, czasie trwania kuracji, efektach ubocznych, objawach ewentualnego zatrucia, sytuacjach wymagających odstawienia leku lub wykluczających jego stosowanie. Te wszystkie istotne informacje dostajemy wraz z lekarstwem, w dołączonych do opakowania ulotkach. Niestety, najczęściej z nich nie korzystamy ? nie czyta ich aż 80 proc. dorosłych. Fakt, można się nieco zniechęcić, bo niektóre zawarte w nich zapisy brzmią bardzo groźnie. Zdecydowanie groźniejsza jest jednak nieświadomość.
Szczególnych problemów przysparza nam stosowanie preparatów przeciwbólowych oraz ?na objawy przeziębienia lub grypy?. Weźmy jako przykład ?niewinny? kwas acetylosalicylowy, zwany popularnie aspiryną. Zawierających go preparatów nie wolno podawać dzieciom do 12 lat. U małych pacjentów może on bowiem wywołać groźny (ok. 50 proc. śmiertelności) zespół Reye?a ? chorobę powodującą niekorzystne zmiany w wielu narządach na czele z mózgiem i wątrobą. U ludzi starszych z kolei podwyższać ciśnienie krwi lub osłabiać działanie już stosowanych leków w chorobie nadciśnieniowej. U uczulonych ? wywołać napad dychawicy oskrzelowej (tzw. astma aspirynowa), a u wrzodowców ? krwotoki z układu pokarmowego. Po popularne leki na przeziębienie nie powinny sięgać osoby z chorobami układu krążenia, ponieważ grożą im zaburzenia rytmu serca i cały szereg innych, równie poważnych zaburzeń. Nawet uznawany za dość bezpieczny lek i przez to powszechnie stosowany paracetamol u chorych nadużywających alkoholu ciężko uszkadza wątrobę. Niebezpieczne są duże dawki witamin: uderzeniowa dawka wit. A może spowodować zaostrzenie choroby wieńcowej, wit. E ? krwotok. Groźne bywa również łączenie leków z pewnymi produktami żywnościowymi, zwłaszcza popijanie ich czym popadnie (najlepsza jest zawsze przegotowana i schłodzona do temperatury pokojowej woda).
Szczególnie ostrożnie należy stosować leki bez recepty u dzieci, ludzi po 60. roku życia, przewlekle chorych (zwłaszcza z zaburzeniami wątroby i/lub nerek), nadużywających alkoholu. Nad sięganiem po tego typu preparaty muszą się mocno zastanowić kobiety w ciąży lub karmiące piersią. Leki trzeba też sprawdzać pod kątem ewentualnego negatywnego wpływu na zdolność kierowania samochodem lub innym pojazdem mechanicznym.
Leki mogą ze sobą współdziałać, czyli mówiąc bardziej naukowo wchodzić w interakcje. Korzystne lub nie. Im więcej przyjmujemy preparatów, tym większe ryzyko wystąpienia niepożądanych objawów, czasem trudnych do przewidzenia (interakcje występują najczęściej przy zażywaniu od 4 do 8 różnych leków). Zwłaszcza, jeśli mieszamy leki na receptę z ogólnodostępnymi, nie informując o ich stosowaniu lekarza. ?Przyznać? powinniśmy się do wszystkiego, włącznie z witaminami i mikroelementami, ziołami, preparatami homeopatycznymi.
Leczenie się na własną rękę często zaciemnia prawdziwy obraz choroby. Ponadto, przyjmowanie w niekontrolowany sposób dużych ilości lekarstw może doprowadzić do ciężkich zatruć lub uzależnienia (lekomanii). Jest to szczególnie niebezpieczne w przypadku leków uspokajających, nasennych i przeciwbólowych. Te ostatnie, jak już wspomnieliśmy najpopularniejsze, stosowane nieumiejętnie i w nadmiarze mogą wywoływać krwawienia z przewodu pokarmowego, sprzyjać rozwojowi choroby wrzodowej żołądka i dwunastnicy, u osób starszych prowadzić do nieodwracalnego uszkodzenia nerek. Mogą też nasilać nadciśnienie, zaburzać krzepnięcie krwi, powodować obrzęki nóg u osób ze schorzeniami kardiologicznymi. Dość powiedzieć, że z powodu uszkodzeń przewodu pokarmowego po zażywaniu leków przeciwbólowych i przeciwzapalnych (NLPZ) umiera rocznie 16,5 tys. ludzi! Tak naprawdę tego typu leki bez recepty można stosować przez krótki czas u zdrowych młodych osób. Przedłużający się ból wymaga zgłoszenia się do lekarza rodzinnego, a najlepiej do poradni leczenia bólu i skrupulatnego dobrania odpowiednich preparatów. Pamiętajmy, że ból trzeba dokładnie zdiagnozować, bo często jest sygnałem poważnej choroby.
Grupa leków OTC nie została stworzona bez powodu i z pewnością jest niezwykle przydatna. Nie należy się ich bać. Trzeba je jednak stosować z głową. Nawet (a może raczej zwłaszcza), gdy ta boli?
* * *

Pigułka jak bułka
Przy okazji warto wyjaśnić, czym właściwie są tzw. suplementy diety. Zgodnie z nazwą, jej uzupełnieniem, dodatkiem. To poszczególne jej składniki, substancje dodatkowe, gotowe produkty spożywcze oraz tabletki, kapsułki, proszki lub płyny, których stosowanie ma przynosić dodatkowe korzyści zdrowotne. W skoncentrowanej formie dostarczają składniki odżywcze lub inne substancje o działaniu żywieniowym lub fizjologicznym.
Sprzedawanie suplementów diety za pośrednictwem aptek sugeruje ich związek z lekami. W Unii Europejskiej jednak nie były one i nie są traktowane jak leki. Zbiór międzynarodowych norm żywnościowych Codex Alimentarius uznaje je za? żywność. Do obrotu w Polsce dopuszcza je nie Główny Inspektor Farmaceutyczny lub Urząd Rejestracji Leków i Produktów Biobójczych, ale Główny Inspektor Sanitarny i podległe mu urzędy.
Z pewnością nie można stwierdzić, że są z gruntu złe. Ich stosowanie wymaga jednak równie dużej rozwagi co sięganie po leki OTC. Zwłaszcza że ? wbrew reklamom ? większość z nas, o ile dbamy o zbilansowaną i różnorodną dietę, nie wymaga dodatkowych wspomagaczy. Dlatego także przed ich zakupem warto skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą?


(wk)   

Artykuł ukazał się w wydaniu nr 30 (733) z dnia 29 Lipca 2011r.
W dziale Zdrowie dostępne są również artykuły:

Pokaż pełny spis treści
 
Kontakt z TOP
Tomaszów Mazowiecki - baza wiedzy Biuro ogłoszeń
oglotop@pajpress.pl

Tomaszów Mazowiecki - baza wiedzy Dział reklamy
tel: 44 754 41 51

Tomaszów Mazowiecki - baza wiedzy Redakcja
tel: 44 754 21 21
top@pajpress.pl
Artykuły
Informator
Warto wiedzieć
Twój TOP
TIT - rejestracja konta Bądź na bieżąco.
Zarejestruj konto »