Agresja, depresja, dojrzałość

Gdyby jedna osoba powiedziała do drugiej: ?Jesteś do niczego, nic ci się nie uda, twoje życie jest bez znaczenia, więc najlepiej się zabij, bo wszystko, co robisz, nie ma sensu??, to nie mielibyśmy wątpliwości, że jest złośliwa i agresywna.
Ponieważ tak właśnie na swój temat myślą osoby depresyjne, to Zygmunt Freud jako pierwszy doszedł do wniosku, że depresja jest ukrytą agresją. W depresji agresja ujawnia się w krzywdzeniu siebie (autoagresji): autodestrukcji (np. pragnieniu zabicia się), nieakceptacji siebie, nadmiernej autokrytyce i braku opiekuńczych właściwości wobec własnej osoby.
Jak się to objawia? Np. gdy normalna osoba nie zda egzaminu, to będzie się pokrzepiać: obwini wrednego egzaminatora, zbyt trudne pytania, zły dzień lub inne zewnętrzne czynniki. Po prostu będzie chronić swoje poczucie wartości. Ludzie o skłonnościach depresyjnych staną się autoagresywni i jeszcze bardziej sobie dokopią: ?No tak nigdy nic mi się nie udaje, bo jestem do niczego??
Depresja ujawnia się więc nie tylko w smutku, ale też w niedbaniu o siebie: rezygnowaniu z nadchodzących szans życiowych, zaniedbywaniu swoich talentów, niechlujnym ubieraniu się, lekceważeniu swojego zdrowia (np. złym odżywianiu, nałogach) itp.

Agresja i apatia
W miarę rozwoju psychologii odkryto, że między agresją i depresją istnieją też inne związki. Gdy umieścimy zwierzę w klatce i poddamy je bardzo przykrym bodźcom, od których nie może uciec (np. wstrząsom elektrycznym), to najpierw będzie się ono szarpać i próbować uwolnić, a jeśli to się nie uda, wpadnie w apatię. Można powiedzieć, że dostanie depresji. Podobnie zareaguje człowiek, doświadczający nieszczęść, którym nie może zaradzić.
Okazuje się jednak, że jeśli zwierzęta zamykane są w klatkach parami, to podczas rażenia prądem zaczynają się ze sobą gryźć. A gdy potem się je z klatek uwalnia, to depresja u nich nie występuje!
To znaczy, że zachowania agresywne stały się lekarstwem, zapobiegającym pojawieniu się depresji w sytuacjach bez wyjścia. Być może dlatego ludzie poddani nadmiernym stresom i frustracjom, stają się agresywni? Jeśli bowiem życie się nam nie układa, doświadczamy porażek i nieszczęść, to możemy zrobić jedynie dwie rzeczy ? wściekać się na świat lub wściekać się na siebie. W tym drugim przypadku ryzykujemy pojawienie się depresji, apatii i autoagresji.
Jest jednak i pewien koszt ochrony siebie. Gdybyśmy wszystkie swoje błędy zwalali na okoliczności zewnętrze, to unikniemy przygnębienia, ale też nie uruchomi się u nas ważny proces psychologiczny: autorefleksja. Nie zauważymy swoich rzeczywistych błędów.

Mocne strony depresji
Stąd interesujący wniosek: depresja idzie w parze z autorefleksją, introspekcją, kontemplacją. Oznacza to, że niezbyt nasilone skłonności depresyjne mogą być dla ludzi korzystne! Dzięki nim stajemy się bardziej refleksyjni, wrażliwsi, mniej agresywni, lepiej rozumiemy siebie i świat dookoła, a nasza psychika jest bardziej złożona!
Potwierdzają to badania: wybitni artyści i naukowcy częściej cierpią na depresję niż przeciętne osoby, a ludzie o skłonnościach depresyjnych widzą świat bardziej adekwatnie, bez nadmiernych pozytywnych iluzji.