65-lecie „Żeroma”

ozpoczynamy cykl wspomnień, w których wielu mieszkańców Opoczna znajdzie i swój epizod, do którego zapewne wraca myślami, niejednokrotnie z łezką w oku. Okazja do wspomnień jest wyjątkowa. 29 maja swoje święto - Jubileusz 65-lecia obchodzić będzie Liceum Ogólnokształcące im. Stefana Żeromskiego. To dobry moment, aby pochylić się nad fascynującą historią szkoły i jej bogatym dorobkiem. Szkoły, której mury opuściło już ponad 7.000 absolwentów. Wielu z nich spotyka się regularnie w maju, w murach placówki w ramach tzw. zjazdów absolwentów, „aby uwolnić czar wspomnień i otrzeć łzy wzruszenia”.

Pochylmy się również my nad bogatą historią tej szkoły. W tym celu wykorzystamy materiały znajdujące się w Izbie Tradycji szkoły oraz wspomnienia i teksty zamieszczone w publikacji wydanej z okazji jubileuszu 50-lecia LO, a opracowane przez wieloletnią dyrektorkę szkoły - prof. Annę Caban.
Wieloletnią tradycję Liceum Ogólnokształcącego im. Stefana Żeromskiego w Opocznie budowali wybitni ludzie. Pierwsze starania o utworzenie w Opocznie szkoły średniej to rok 1910, w którym powołano Komitet Obywatelski. Jego zadaniem było wybudowanie gmachu i uzyskanie koncesji na prowadzenie progimnazjum. W 1913 roku budynek przy ulicy Kilińskiego został wybudowany, jednak zezwolenia na prowadzenie szkoły nie otrzymano, a po I wojnie światowej magistrat zorganizował w budynku szkołę elementarną. W 1918 roku w Opocznie zorganizowano preparandę nauczycielską, która przygotowywała kandydatów do seminariów nauczycielskich, w budynku przy ulicy Szewskiej 2. Niestety, aż do 1939 roku wszystkie próby uruchomienia szkoły kończyły się niepowodzeniem. Wybuchła wojna. Jednak, mimo represji okupanta znaleźli się ludzie, którzy poświęcili się tajnemu nauczaniu. Organizatorem tajnych kompletów w zakresie szkoły średniej ogólnokształcącej był prof. Stanisław Kowalski, który do współpracy pozyskał znakomitych nauczycieli: Jadwigę Gawin, Zofię Krakowińską, Matyldę Knapik, Z. Lasotę, Tadeusza Ostrowskiego, J. Teletyckiego i Kazimierza Ignatowicza. Nauka odbywała się w sześciu kompletach. W okresie okupacji w tajnym nauczaniu brało udział 276 uczniów, wydano 46 świadectw ukończenia gimnazjum i 3 świadectwa ukończenia liceum ogólnokształcącego.
W pierwszych dniach po wyzwoleniu Opoczna Stanisław Kowalski zwrócił się do władz o pomoc w zorganizowaniu szkoły średniej. 1 lutego 1945 roku spełniły się marzenia mieszkańców Opoczna o posiadaniu własnego liceum. W tym dniu powstało Państwowe Koedukacyjne Gimnazjum i Liceum im. Stefana Żeromskiego, którego pierwszym dyrektorem został Stanisław Kowalski. Niespełna miesiąc trwały przygotowania, dzięki którym uczniowie mogli rozpocząć naukę w nowej szkole. Pracę zaczęło 12 nauczycieli: dyr. Stanisław Kowalski (Uniwersytet w Liege - matematyka), mgr Wacław Arab (Uniwersytet Warszawski - fizyka i chemia), Stanisław Cychański (kursy politechniczne i muzyczne w Brześciu - język rosyjski i matematyka), prof. Anna DincĄs (Uniwersytet Wiedeński - język polski, język niemiecki, historia), prof. Maria Domańska (kursy Pedagogiczne w Warszawie - język polski), prof. Kazimierz Ignatowicz (Uniwersytet w Petersburgu i we Fryburgu - łacina i język niemiecki), prof. Matylda Knapik - Wyższy Kurs Nauczycielski w Warszawie - geografia i biologia), ks. Zygmunt Mochocki (Wyższe Seminarium Duchowne w Sandomierzu - religia), mgr Tadeusz Ostrowski (Uniwersytet Warszawski, kurs języka francuskiego w Sorbonie - język francuski i łacina), prof. Czesława Święcicka (Uniwersytet w Poznaniu - język niemiecki), mgr Piotr Wrzeszcz (Uniwersytet Warszawski - historia).
Dzięki zaangażowaniu uczniów i rodziców dyrektor utworzył bursę szkolną. Mieszkańcy Opoczna wspomagali finansowo i materialnie każdy etap powstawania szkoły. Każdy z nich miał świadomość rangi przedsięwzięcia i był przeświadczony o konieczności kształcenia młodych ludzi, którzy zasilą szeregi polskiej inteligencji. Szkoła otworzyła swe podwoje dokładnie 1 marca 1945 r. Już 15 lipca 1945 roku przeprowadzono w niej pierwszą maturę. Zdało ją 5 absolwentów: Maria Jędrzejewska, Zofia Goebel, Włodzimierz Jędrzejewski, Mirosława Praczyk i Ryszard Skarżyński.
Lata 1945-47 to okres walki o nowe pomieszczenia dla szkoły, bowiem o zajmowany budynek upomniała się szkoła powszechna. Uciążliwe starania o wskazany przez dyrektora Kowalskiego budynek przy ulicy Szewskiej 2, zakończyły się pomyślnie dopiero pod koniec 1947 roku. Kolejne lata naznaczone były nauką i niestety także prześladowaniami politycznymi, co niekorzystnie wpłynęło na atmosferę pracy w szkole i pozycję jej dyrektora.
Zasługi prof. Stanisława Kowalskiego dla opoczyńskiej oświaty są olbrzymie. Był prekursorem szkolnictwa średniego. Zorganizował i kierował pierwszym w dziejach Opoczna liceum, poczynił starania o budowę nowych obiektów dla szkoły i internatu, zorganizował Kursy Gimnazjalne i Licealne dla Dorosłych, Liceum Ceramiczne, był członkiem i inicjatorem wielu komisji oświatowych. Niestety, ówczesne władze nie doceniły ogromnej pracy i poświęcenia i odwołały go ze stanowiska 13 września 1949 roku. Stanisław Kowalski pozostał jednak nauczycielem matematyki i fizyki w swoim liceum.
Następcą dyrektora został Józef Ceglarz, który zarządzał placówką od 1 października 1949 r. do 25 czerwca 1951 r. W tym czasie (1950 r.) zmienił się ustrój szkolny, w wyniku którego utworzono 7-klasowe szkoły podstawowe i 4-letnie szkoły ogólnokształcące. W wyniku tej reformy w 1950 roku zmieniła się także nazwa liceum. Nowa brzmiała Państwowa Szkoła Ogólnokształcąca Stopnia Licealnego im. Żeromskiego w Opocznie. Ukończyło ją 36 absolwentów. Był to jednak niezwykle trudny okres pracy szkoły. Miały bowiem miejsce aresztowania uczniów i nauczycieli z przyczyn ideologiczno-politycznych. W lutym 1951 roku pracę pedagogiczną rozpoczęła pierwsza absolwentka liceum mgr Maria Jędrzejewska, wybitna polonistka, która zapoczątkowała, do dnia dzisiejszego niezwykle uroczyście obchodzone, Święta Patrona Szkoły.
25 czerwca 1951 roku na stanowisko dyrektora liceum powołany został Czesław Waśkiewicz, który pełnił swoje obowiązki do 31 sierpnia 1962 r. W 1954 roku ponownie zmieniła się nazwa szkoły na Liceum Ogólnokształcące. Niestety szkoła straciła wówczas swojego patrona, bowiem Kuratorium Kieleckie zakwestionowało prawo do imienia ze względu na brak oficjalnego pisma. W dniach 4 i 5 maja 1957 roku zorganizowany został I Zjazd Absolwentów. Od tego czasu zapoczątkowana została tradycja organizowania spotkań i zjazdów absolwentów. Dyrektor Czesław Waśkiewicz widząc pogarszające się warunki nauki na Szewskiej 2 rozpoczął starania o budowę gmachu dla liceum. Jego wysiłek i nieoceniona pomoc społeczeństwa, w tym rodziców skupionych w Komitecie Rodzicielskim na czele z Leonem Machnickim, uwieńczone zostały sukcesem. Budowa nowego gmachu ruszyła 12 kwietnia 1956 roku. Dwa i pół roku później, 26 listopada 1958 roku oddano budynek przy ulicy Projektowej 7, później Stefana Żeromskiego 3. 7 stycznia 1958 roku rozległ się pierwszy dzwonek w nowej szkole, mieszczącej 17 sal lekcyjnych, 3 pracownie - biologiczną, fizyczną i chemiczną, salę gimnastyczną, świetlicę, bibliotekę i pomieszczenia administracyjno-gospodarcze. Warunki nauki zmieniły się więc radykalnie. Radości uczniów również nie było końca. Do szkoły uczęszczało wówczas 378 uczniów, a mury nowej szkoły opuściło 54 absolwentów. To z nimi spotkała się w maju 2009 roku obecna dyrektorka szkoły - Małgorzata Mróz-Duda. Z ogromnym wzruszeniem opowiadała o życiu szkoły w obecnych czasach, oprowadziła absolwentów po ich szkole, udostępniła również zbiory Izby Tradycji.
W roku szkolnym 1958/59 powołano Komitet Rodzicielski, którego przewodniczącym został Wojciech Wójcik. Z pieniędzy składkowych zakupiono samochód oraz motocykl i rozpoczęto nową formę działalności - kursy prawa jazdy dla młodzieży. Rodzice z powodzeniem interweniowali również w sprawie mieszkań dla nauczycieli.
Ze względu na ogromne zaangażowanie Czesława Waśkiewicza w tworzenie nowego wizerunku szkoły często nazywano go „budowniczym”. Swoim zapałem zjednał sobie mieszkańców Opoczna, uczniów i ich rodziców, którzy wspomagali szkołę finansowo. W liceum uczył rysunku, nauki o społeczeństwie i Polsce, nauki o konstytucji, a potem wiedzy o Polsce i świecie współczesnym. Mimo licznych obowiązków był także prekursorem szkolnictwa zawodowego oraz oświaty dla dorosłych. W latach 1951-1954 zorganizował Zawodowe Kursy Nauczycielskie dla uczniów Liceum Ogólnokształcącego klas X i XI, a w roku 1961, dzięki jego inicjatywie, powstało 5-letnie Technikum Ekonomiczne. To tylko niektóre z osiągnięć dyrektora Waśkiewicza. Jednym z największych było zapewne przywrócenie szkole dawnej nazwy. Ponownie było to Liceum Ogólnokształcące im. Stefana Żeromskiego, popularnie i z dumą zwane przez obecnych uczniów „Żeromem”.
Wiele faktów z pamięci uciekło, wielu świadków najstarszej historii „Żeromskiego” odeszło bezpowrotnie, ale są miejsca i są ludzie, którzy o historii tej szkoły zapomnieć nie pozwolą. Do nich należą byli dyrektorzy i nauczyciele, absolwenci, obecni uczniowie i nauczyciele oraz dyrekcja placówki. W imieniu dyrektorki szkoły prosimy o kontakt wszystkich, którzy znają nieznane powszechnie fakty z historii liceum o podzielenie się nimi za pośrednictwem poczty elektronicznej (lozeromski@poczta.onet.pl), listownie (Zespół Szkół Ogólnokształcących, ul. S. Żeromskiego 3, 26-300 Opoczno) lub osobiście.
Opiszmy wspólnie bogatą tradycję i dzieje Liceum Ogólnokształcącego im. S. Żeromskiego w Opocznie.
Ciąg dalszy tej niezwykłej opowieści już za tydzień.

--
Od redakcji i dyrekcji szkoły - prosimy o kontakt wszystkie osoby, które rozpoznają siebie lub swoich bliskich, znajomych, swoje koleżanki lub kolegów na tych zdjęciach. Może uda się zabrać pełne podpisy po wszystkimi zdjęciami.