tygodnik opoczyński
Baza firm
 
Warto wiedzieć

Dzień liczby Pi

3,14159 26535 89793 23846 26433 83279 50288 41971 69399 37510 58209 74944 59230 78164…

Podziwu godna liczba Pi trzy koma jeden cztery jeden.
Wszystkie jej dalsze cyfry też są początkowe,
pięć dziewięć dwa, ponieważ nigdy się nie kończy.(…)
(Wisława Szymborska – „Liczba Pi”)

Fani matematyki darzą ją wyjątkową estymą, przeciwnicy tej nauki chyba tylko dlatego nie lubią jakichkolwiek obliczeń, bo jej nie znają. Wyjątkowej urody i wszechstronnych zastosowań – liczba Pi. Dla numerologów symbol idealnej harmonii. (Przez szacunek w dalszym tekście piszemy ją z dużej litery, niestety – z przyczyn technicznych – alfabetem łacińskim, choć w greckim wygląda piękniej.)
Nic dziwnego, że ustanowiono i obchodzi się na całym świecie dzień jej poświęcony. Data święta została wyznaczona na 14 marca z powodu skojarzenia z pierwszymi cyframi rozszerzenia dziesiętnego liczby, ponieważ data „14 marca” zapisywana jest w USA jako „3.14”. Pierwsze obchody tego dnia miały miejsce w 1988 w muzeum nauki Exploratorium w San Francisco z inicjatywy Larrego Shawa. W języku angielskim słowa „pi” oraz „pie” (ciasto, placek) mają zbliżoną wymowę, a placki często są okrągłe. Z tego powodu w Dniu Liczby Pi podawanymi daniami są „pizza pie” (placki pizzy), „apple pie” (szarlotka) i inne podobne ciasta.
Ze względu na inny sposób zapisu daty w Europie, święto Pi do niedawna było obchodzone 22 lipca jako Dzień Aproksymacji Pi wg zapisu daty 22/7=3.1428. Święto Pi od kilku lat zaczęto obchodzić również w Polsce, szczególnie w kręgach akademickich i szkolnych.
Liczba Pi, określająca stosunek obwodu koła do jego średnicy, fascynuje matematyków (i nie tylko!), m.in. dlatego, że jest liczbą niewymierną, czyli taką, której rozwinięcie dziesiętne nie ma żadnego porządku i nigdy się nie kończy. Pi stworzyli ci, którzy wymyślili koło, czyli Sumerowie (lud, który w IV tysiącleciu p.n.e. był twórcą wysoko rozwiniętej cywilizacji). Na kamiennej tablicy z okresu 1900–1680 lat p.n.e. znaleziono opis wartości obwodu koła o średnicy 1, przybliżony przez liczbę 3,125. Informacje o Pi znajdują się też w Piśmie Świętym – liczba ta pojawia się przy okazji budowy Świątyni Salomona. Pi badali również Egipcjanie, którzy podawali, że jest to 16/9 podniesione do kwadratu, co było już dosyć dokładnym przybliżeniem tej liczby. Jako pierwszy wartość Pi, z dokładnością do dwóch miejsc po przecinku obliczył najprawdopodobniej Archimedes w III w. p.n.e. Symbol Pi wprowadził do nauki William Jones w książce „Synopsis Palmariorum Mathesos” w 1706 roku. Zwana jest również ludolfiną od imienia niemieckiego matematyka Ludolpha van Ceulena, który na początku XVII w. podał jej rozwinięcie z dokładnością 35 miejsc po przecinku.
Matematycy jednak wciąż poszukiwali coraz to dokładniejszych rozwinięć dziesiętnych Pi. Obliczano kolejne cyfry po przecinku. W 1874 roku matematyk angielski William Shanks po blisko 30 latach ciężkiej pracy ogłosił publicznie, że obliczył 707 cyfr dziesiętnych Pi. Jego wynik przez wiele lat uchodził za rekordowy, aż do roku 1945, kiedy to inny angielski matematyk, D. F. Ferguson, wykazał, że na 528. miejscu po przecinku Shanks pomylił się, a wszystkie dalsze cyfry są błędne. Shanks z pewnością przewrócił się w grobie. Mógł z powodzeniem spędzić ostatnie dziesięć lat życia na pożyteczniejszym zajęciu. Niedługo potem obliczaniem Pi zajęły się komputery. Pierwszy milion cyfr osiągnęli dwaj Francuzi: Jean Guilloud i Martine Bouyer w 1973 roku. We wrześniu 1999 roku obliczono Pi z dokładnością 2,0615x1011 miejsc po przecinku. Dokonał tego Takahasi przy pomocy komputera HITACHI SR8000. W roku 2005, przy pomocy superkomputera, japońscy naukowcy ustanowili kolejny rekord, wyrażając liczbę Pi za pomocą biliona 240 mld cyfr.
31 grudnia 2009 roku francuski informatyk Fabrice Bellard ogłosił, że udało mu się obliczyć Pi z dokładnością do 2699999990000 (prawie 2 biliony 700 miliardów!) miejsc po przecinku. Obliczenia ze sprawdzeniem zajęły 131 dni, a do obliczeń użyto domowego komputera z procesorem Intel Core i7 (2,93 GHz) i 6 GB RAM z dyskiem o pojemności 1 terabajta. Sam zapis dziesiętny liczby zajmuje około 1137 GB. Przeczytanie obliczonej przez Francuza Pi, gdyby wygłaszać jedną cyfrę na sekundę, zajęłoby ponad 85 tysięcy lat.
Zwykły śmiertelnik i tak nie zapamięta więcej niż kilku cyfr Pi. Od prawie dwustu lat powstają wiersze i powiedzonka, które mają w tym pomóc. Zasada ich tworzenia jest prosta – liczba liter w kolejnych wyrazach tekstu odpowiada kolejnym cyfrom rozwinięcia dziesiętnego Pi. Najpopularniejszym polskim utworem szyfrującym 23 cyfry jest wiersz Kazimierza Cwojdzińskiego, opublikowany w 1930 roku w czasopiśmie „Parametr”:
Kuć i orać (314)
w dzień zawzięcie (159)
bo plonów niema bez trudu (26535)
Złocisty szczęścia okręcie (897)
Kołyszesz… (9)
Kuć. (3)
My nie czekajmy cudu. (2384)
Robota (6)
to potęga ludu. (264)
(Według pisowni przed reformą ortografii z 1936 roku „niema” w znaczeniu „brak” pisało się łącznie.)
W tym miesiącu kibice piłki nożnej mają przedsmak przyszłorocznych emocji, bo można już składać aplikacje na bilety na EURO 2012. Licząc na uśmiech losu w kwietniowym losowaniu, radzimy powtarzać jak zaklęcie wierszyk nieznanego autora ułożony podczas zmagań na Mundialu 1978 w Argentynie:
Już i Lato i Deyna (31415)
strzelili do bramki obcej (9265)
dwa karne (35)
Lubański dostrzegł mistrza Szarmacha (8979)
gdy on tak wypuścił cios szacha (323846)
że zdobyć musi cel gry (26433)
krzyknął Gol na Mundial Argentyna (83279)
Nie tylko mnemotechnika była celem twórców – wiersze poświęcone liczbie Pi tworzyli najwybitniejsi z cytowaną na wstępie naszą noblistką. Michał Rusinek – poeta, tłumacz, osobisty sekretarz Wisławy Szymborskiej – jest autorem „Limeryku o pi”:
Matematyczce z miasta Milicz
przyśnił się raz Władimir Iljicz
i rzekł: „Nauki córko! Czy
wypada ci śnić sen ten czczy?
Zbudź się i cyfry w liczbie pi licz!
Polskim wkładem w rozwój wiedzy o Pi może być stworzenie powszechnie stosowanych skal dokładności „pi razy oko” i „pi razy drzwi”. Wbrew pozorom można bardzo dokładnie wyznaczyć wartość wyrażenia „pi razy oko” – przyjmując np. pi = 3,14159265 itd. a oko = 21 otrzymujemy: pi razy oko = 65,9734457 z dokładnością do 0,0000001.
Z okazji tegorocznego Dnia Liczby Pi zachęcamy do znalezienia odpowiedzi na zagadkę:
Ile to będzie, powiedzcie mi:
Pi razy oko plus pi razy drzwi?


erg   
W dziale dostępne są również artykuły:

 
Kontakt z TOP
Tomaszów Mazowiecki - baza wiedzy Biuro ogłoszeń
oglotop@pajpress.pl

Tomaszów Mazowiecki - baza wiedzy Dział reklamy
tel: 44 754 41 51

Tomaszów Mazowiecki - baza wiedzy Redakcja
tel: 44 754 21 21
top@pajpress.pl
Artykuły
Informator
Warto wiedzieć
Twój TOP
TIT - rejestracja konta Bądź na bieżąco.
Zarejestruj konto »