Widowiskowe wyzwolenie Opoczna

Pamiatkowe zdjęcie

W niedzielę, 17 stycznia w 65. rocznicę boju partyzanckiego Oddziału Lotniczego „Henryk” z wycofującymi się wojskami okupanta niemieckiego, odbyła się po raz pierwszy w Opocznie inscenizacja historyczna przedstawiająca to, kończące okupację hitlerowską na terenie miasta, wydarzenie.
Zbiórka pocztów sztandarowych na placu Zamkowym oraz msza w intencji ojczyzny w kolegiacie św. Bartłomieja, rozpoczęły opoczyńskie obchody 65-lecia wyzwolenia miasta spod władzy niemieckiej. Po zakończeniu nabożeństwa, pochód złożony z pocztów sztandarowych, władz miasta oraz licznie przybyłej ludności, przemaszerował na plac Zamkowy. Po wysłuchaniu Mazurka Dąbrowskiego odbyły się okolicznościowe przemówienia, w których przedstawiciele władz samorządowych przypomnieli opocznianom ogólne tło wojenne ze stycznia 1945 roku oraz poszczególne etapy wyzwalania Opoczna. Następnie przybyłe delegacje, złożyły pod pomnikiem Nieznanego Żołnierza, wieńce i wiązanki kwiatów, oddając należny hołd wszystkim pomordowanym za wolność ojczyzny.
W styczniu 1945 r. ruszyła na froncie wschodnim wielka ofensywa Armii Czerwonej, w wyniku której Opoczno zostało wyzwolone. Wspomniane ziemie znalazły się w pasie natarcia jednostek I Frontu Ukraińskiego generała Iwana Koniewa i I Frontu Białoruskiego generała Georgija Żukowa. Linia rozgraniczenia między tymi frontami przebiegała przez Przysuchę, Opoczno, Zajączków, Polichno, Lutosławice, Dłutów, Łask i dalej na Sieradz, Kalisz. To spod Puław wyszło właśnie uderzenie 69 armii w kierunku Łodzi i 33 armii w ogólnym kierunku na Opoczno - Kalisz, które przyniosło wyzwolenie spod okupacji hitlerowskiej mieszkańcom północnej części dawnego województwa piotrkowskiego. W dniach 16-21 stycznia w okolicach Opoczna i w samym mieście dochodziło do kilku potyczek pozostających na tym terenie oddziałów partyzanckich z wycofującymi się okupantami niemieckimi. W tych okolicach znalazł się wówczas partyzancki Oddział Lotniczy AK „Henryk” pod dowództwem por. Henryka Furmańczyka ps. „Henryk”, który przy współdziałaniu jednostek Armii Czerwonej wyzwolił Opoczno.
W przygotowanej przez opoczyńskie muzeum inscenizacji, mającej odtworzyć i przybliżyć współczesnym tamte wydarzenia, wzięły udział grupy rekonstrukcyjne z całej Polski: z Tomaszowa Mazowieckiego „Batalion Tomaszów”, Wrocławia „Festung Breslau”, Iłży „51 pp Strzelców Kresowych”, z Kozienic „17 Infanterie Division” oraz grupa z Opoczna, nosząca imię partyzanckiego oddziału lotniczego „Henryk” a także niezrzeszeni m.in. ze Skarżyska-Kamiennej i Wąchocka.
Inscenizacja rozpoczęła się w momencie, kiedy kilku przechodniów (partyzanci w cywilnych ubraniach) podeszło do wartowników stojących przed zamkiem. Wywiązała się walka wręcz, po czym padły pierwsze strzały. Polacy wdarli się na zamek i wywiesili biało-czerwoną flagę. Następnie wycofującemu się oddziałowi niemieckiemu, próbującemu przedrzeć się przez miasto w kierunku Piotrkowa, zastępują drogę Polacy. Partyzanci znajdujący się pod zamkiem, których wsparli żołnierze radzieccy, otworzyli ogień i wypchnęli osłaniających się Niemców w stronę parku. Po zaciętej walce pełnej strzałów i wybuchów (w której użyto nawet świec dymnych, mających zakamuflować walczących), hitlerowcy skapitulowali. Wśród jeńców odnaleziono ukraińskiego kolaboranta, którego po krótkiej szarpaninie rozstrzelano.
Jeńcy uformowawszy pochód, zostali odprowadzeni pod eskortą na obecną ulicę 17 Stycznia, gdzie odebrali ich Rosjanie i wprowadzili ich za zamek.
Partyzanci pozostali na środku placu inscenizacji razem z resztą żołnierzy Armii Czerwonej. Po chwili oficer radziecki skierował broń w kierunku polskiego oficera, wydając jednocześnie rozkaz rozbrojenia partyzantów. Po krótkiej szarpaninie oddział „Henryk” poddał się, a jego członkowie zostali odprowadzeni, podobnie jak Niemcy za zamek.
Pierwsza opoczyńska inscenizacja bitewna stanowiła niezwykłe i niecodzienne widowisko, dlatego nie dziwi fakt, że zgromadziły się, pomimo mroźnego popołudnia, wielkie rzesze ludzi. To ciekawe wydarzenie było swoistą lekcją historii, nie tą podręcznikową, suchą i nudną, a żywą i ciekawą. Właśnie w taki sposób należy rozpowszechniać i promować wiedzę historyczną, z którą są tak wielkie problemy, zwłaszcza wśród młodzieży gimnazjalnej i licealistów.