W grupie siła

W poniedziałek, 19 lipca weszła w życie ustawa z 17 grudnia 2009 roku o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym. Wprowadza ona możliwość składania pozwów zbiorowych przeciwko firmom naruszającym prawa konsumentów, Skarbowi Państwa i w innych przypadkach czynów niedozwolonych. Pierwsze zbiorówki już wpłynęły.
Pozew zbiorowy od lat stosowany jest w wielu krajach. Daje poszkodowanym osobom i firmom szansę na skuteczne dochodzenie swoich praw w sporach z silniejszymi prawnie firmami. Do tej pory osoba poszkodowana musiała samodzielnie dochodzić swoich racji przed sądem. Pozew zbiorowy pozwala wyrównać szanse na wygraną, wpłynie też na znaczące zmniejszenie kosztów sądowych.
Z roszczeniem w trybie pozwu zbiorowego może wystąpić grupa co najmniej dziesięciu poszkodowanych osób lub przedsiębiorców – przepisy nie ograniczają liczebności tej grupy, co oznacza, że z pozwem mogą wystąpić setki, a nawet tysiące poszkodowanych. Aby pozew spełnił warunki dopuszczalności, postępowanie musi dotyczyć sprawy, w której są dochodzone roszczenia jednego rodzaju, oparte na tej samej lub takiej samej podstawie faktycznej. Pozew może obejmować roszczenia o ochronę konsumentów, roszczenia z tytułu odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny oraz roszczenia z tytułu czynów niedozwolonych. Skarżyć można banki, ubezpieczycieli, biura podróży, szpitale, firmy telekomunikacyjne, ale także samorządy i instytucje. Pozew nie może jednak dotyczyć nieuczciwego pracodawcy.
O dopuszczalności postępowania zbiorowego rozstrzyga sąd. Sprawdzi on przede wszystkim liczebność grupy (z pozwem musi wystąpić co najmniej 10 osób) oraz rodzaj sprawy – może odrzucić pozew, jeżeli sprawa nie podlega rozpoznaniu w postępowaniu grupowym. W każdej chwili może też skierować strony do mediacji.
Powództwo wytacza tzw. reprezentant grupy, którym może być nie tylko członek grupy, ale również rzecznik konsumentów. W postępowaniu zastępuje go adwokat lub radca prawny, chyba że powód jest adwokatem lub radcą prawnym. Składający pozew musi na swój koszt opublikować w ogólnopolskiej gazecie informację o toczącym się postępowaniu.
Pozew musi spełniać również wymogi formalne. Powinien zawierać m.in. wniosek o rozpoznanie sprawy w postępowaniu grupowym oraz określenie wysokości roszczenia każdego z poszkodowanych. Do wniosku należy dołączyć również oświadczenia członków grupy o przystąpieniu do niej (należy określić w nim swoje żądanie oraz wykazać okoliczności uzasadniające, a także przynależność do grupy) oraz umowę z pełnomocnikiem, regulującą sposób jego wynagrodzenia.
Dochodzenie swoich praw w ramach pozwu zbiorowego znacznie zmniejsza koszty sądowe. Koszt złożenia pozwu to 2% wartości przedmiotu sporu, jednak nie mniej niż 30 zł i nie więcej niż 100 tys. zł. Koszt ten, jak również opłaty dodatkowe (za ekspertyzy, biegłych) rozkładają się po równo na wszystkich członków grupy. Zależą więc od wartości pozwu oraz liczebności grupy. Pamiętajmy, że koszty postępowania ponosi przegrany. Wynagrodzenie prawnika można określić na podstawie kwoty zasądzonej na rzecz powoda. Otrzymuje on z reguły (w innych krajach) określony procent od zasądzonego odszkodowania. Może ono wynieść maksymalnie 20% tej kwoty.