tygodnik opoczyński
Baza firm
 
Opoczno

 Tajemnice ukryte w nazwach cz. XCI

 
Na terenie powiatu opoczyńskiego, często spotyka się nazwy miejscowe, które są pochodnymi wyrazu "krasa". W gminie Opoczno położone są Kraśnica i Kraszków, dziś natomiast zajmiemy się Krasikiem z gminy Paradyż, etymologicznym "bratem" wymienionych nazw

Krasik to wioska, która jest oddalona od Opoczna o 20 km. Pierwsza wzmianka na jej temat pochodzi z 1308 roku i wówczas nazwa brzmiała ona Craszyk. W 1827 roku kształtuje się już obowiązująca do dziś forma Krasik.
Językoznawcy są zgodni. Wszyscy podają, że najbardziej prawdopodobną opcją pochodzenia nazwy jest wyraz "krasa", synonim piękna i urody, od którego zaczerpnięto podstawę słowotwórczą kras?, a nazwę utworzono poprzez dodanie do niej sufiksu ?ik.
Niewątpliwie zatem osoby, które przed laty utworzyły w naszym regionie nazwy miejscowe: Kraśnica, Kraszków i Krasik, musiały się tam czymś zachwycić.
Jedni badacze twierdzą, że miejscowość ta została tak nazwana ze względu na urodzajną na tych terenach glebę, inni natomiast wychodzą z założenia, że na taką nazwę miejscowości mieli wpływ dobrotliwi mieszkańcy wioski. Krasny w jednym z tłumaczeń oznacza także dobry.
To jednak jedynie najbardziej prawdopodobne dociekania naukowców. Gdy się zagłębimy w literaturze fachowej, okazuje się, że etymologia tej nazwy nie jest do końca tak oczywista, jak się nam na początku wydawało?
Niektóre źródła zawierają informacje, że nazwy miejscowe, które są pochodnymi wyrazu krasa, nawiązują do gwarowego określenia barwnego ptaka, czyli kraski. To zastanawiające. Wyrazy krasa i krasek są bardzo zbliżone do siebie budową, a jakże odległe znaczeniowo. Jeśli bliżej się przyjrzeć zależnościom pomiędzy tymi terminami okazuje się, że łączy je naprawdę wiele. Nazwy te odsyłają do starej i mocno rozgałęzionej, zarówno formalnie, jak i znaczeniowo, rodziny słowotwórczej.
Jądrem tej rodziny był jednak prasłowiański rzeczownik krasa/kras o niejasnej etymologii. Niektórzy językoznawcy wiążą go z praindoeuropejskim rdzeniem *ker? palić (się), płonąć i wtedy pierwotnym sensem rzeczownika kras(a) byłby sens "kolor ognia, czerwień".
A że czerwień, barwa życia (nie tylko ognia, lecz i krwi) zdawała się naszym przodkom kolorem zarazem prototypowym i najpiękniejszym, stąd dalszy rozwój znaczeniowy, rozszerzenie do "kolor" i nawiązanie przez niektórych nazwy miejscowości Krasik do barwnego ptaka.
Inni językoznawcy twierdzą, że nazwa Krasik może pochodzić od słów krasić lub kraszać. Oczywiście te czasowniki również pochodzą z omówionej powyżej rodziny i też odnoszą się do piękna. Dawniej bowiem nie kojarzyły się, tak jak dziś, z polaniem jedzenia tłuszczem, ale bardziej z ozdobieniem, ulepszeniem potrawy. Kiedyś, zwłaszcza na wsi, danie okraszone było rarytasem. Być może już za dawnych lat Krasik utożsamiany był z miejscem dostatku, takim gdzie można dobrze zjeść?
W języku staropolskim występowały już wszystkie te cztery znaczenia, tak w rzeczowniku, jak i w pochodnych od niego przymiotnikach krasy, później krasny/kraśny czy czasowniku krasić. Do znaczenia "czerwień" odnosi się krasnoludek, tj. ludzik w czerwonej czapeczce; do znaczenia "kolor ? krasula, tj. krowa kolorowa, łaciata; do znaczenia "piękno" ? krasomówca, człowiek, który pięknie mówi lub u Adama Mickiewicza i Juliusza Słowackiego zapożyczona ze wschodu krasawica, czyli piękna dziewczyna.
Hipotez jest wiele. Po głębszym zastanowieniu każda wydaje się być logiczna, jednak, tak jak wszystkie drogi prowadzą do Rzymu, tak wszelkie domniemania onomastyków sprowadzają się do wspólnego pierwiastka, którym jest rzeczownik "krasa".
Nigdy się już pewnie nie dowiemy, co dokładnie zachwyciło człowieka, który niegdyś utworzył nazwę Krasik. Urodzajne gleby? Dobrzy mieszkańcy? Barwne ptactwo? Dostatek? Łaciate krowy? Piękne dziewczęta? Jedno jest pewne ? to, co przypadło twórcy tej nazwy do gustu, bez wątpienia było po prostu piękne.


Nal   

Artykuł ukazał się w wydaniu nr 34 (893) z dnia 22 Sierpnia 2014r.
W dziale Opoczno dostępne są również artykuły:

Pokaż pełny spis treści
 
Kontakt z TOP
Tomaszów Mazowiecki - baza wiedzy Biuro ogłoszeń
oglotop@pajpress.pl

Tomaszów Mazowiecki - baza wiedzy Dział reklamy
tel: 44 754 41 51

Tomaszów Mazowiecki - baza wiedzy Redakcja
tel: 44 754 21 21
top@pajpress.pl
Artykuły
Informator
Warto wiedzieć
Twój TOP
TIT - rejestracja konta Bądź na bieżąco.
Zarejestruj konto »