tygodnik opoczyński
Baza firm
 
Opoczno

 Tajemnice ukryte w nazwach cz. CXVII

 
Miedzna Murowana to miejscowość, która jest położona w gminie Żarnów, w odległości 13 km od Opoczna. Skąd pochodzi jej nazwa i jakie wydarzenia historyczne są z nią związane?


Pierwsze wzmianki na temat nazwy Miedzna Murowana pochodzą z 1232 roku i wówczas brzmiała ona Meduna. W 1508 roku ukształtowała się forma Myedzwne Maior, a około 1520 roku tę nazwę zapisywano bez drugiego członu. W 1577 miejscowość nazywano Miedzne Dunin, a z czasem ukształtowała się obowiązująca do dziś postać Miedzna Murowana. Drugi człon tej nazwy miejscowej nawiązuje do murowanych zabudowań wioski, które wyróżniały ją na tle położonej nieopodal Miedznej Drewnianej, pełnej niegdyś drewnianych domów.
Etymologia nazwy często jest kojarzona z miedzią. Nic bardziej mylnego. Źródła onomastyczne, w przeważającej większości, podają, że pierwszy człon nazwy ma korzenie stricte kulturowe. Pochodzi najprawdopodobniej od słowa "miód". W staropolszczyźnie przymiotnik miedźwny oznaczał miodny lub słodki. Według historyków, dawniej Miedzna Murowana była miejscem obfitującym w miodne pasieki, stąd też taka nazwa miejscowości. Ta hipoteza ma swoje odzwierciedlenie w polszczyźnie. Językoznawcom znane jest wiele nazw miejscowych z uproszczoną przez procesy językowe grupą spółgłoskową ?dźwn na ?dzn, które ewidentnie wskazują na związek danej miejscowości z bartnictwem leśnym.
Inne źródła podają, że nazwa ta pochodzi od połączenia dwóch wyrazów (composita) między lesie, z racji tego, że miejscowość jest położona między lasami. Inni są natomiast zdania, że etymologia tej nazwy ma swoje korzenie w wyrazie granica, dawniej używanym częściej jako miedza. Przeważająca część źródeł onomastycznych podaje jednak miód jako źródło etymologii nazwy.
Miedzna Murowana w średniowieczu była wsią książęcą. W 1234 roku odbył się tu zjazd, w którym uczestniczył Bolesław Kondratowicz, książę sandomierski. W 1451 roku, dzięki staraniom Anny Dunin, wieś uzyskała prawo niemieckie i do rozbiorów Polski była dziedzictwem Duninów.
Miejscowością zarządzał tzw. zasadźca, najczęściej będący sołtysem wsi. Zarządzający był przedstawicielem feudalnego pana we wsi i jednocześnie jego wasalem, obowiązanym m.in. do konnej służby wojskowej w czasie wojny. Miał szereg przywilejów, oprócz dużego gospodarstwa rolnego, prowadził także karczmę i młyn. Folwark był dziedzictwem Mszczuja herbu Lis. Miejscowi kmiecie oddawali dziesięcinę nie tylko do ówczesnych instytucji kościelnych w Sandomierzu, ale i parafiom w Białaczowie i Żarnowie.
W drugiej połowie XVI wieku właściciel wsi, Leonard Strasz przeszedł z katolicyzmu na kalwinizm i zbudował w Miedznej zbór, który po jego śmierci w XVII wieku prowadzili spadkobiercy: Stanisław, Elżbieta i Krzysztof Straszowie. Zbór kalwiński później jednak rozebrano, a materiał z niego wykorzystano do budowy dworskich spichrzów.
16 września 1655 roku, w najbliższym sąsiedztwie wsi, odbyła się bitwa ze Szwedami. Wioska uległa całkowitemu zniszczeniu, a jej mieszkańców wymordowano. Doszczętnie spalono ją również w czasie insurekcji kościuszkowskiej w 1794 roku. Wielu chłopów zbiegło. Dziedzic musiał na nowo uposażyć pozostałych chłopów i obsadzić nowe place.
Miedzna Murowana posiadała w I poł. XIX w. własną gminę i wójta, którym był właściciel ziemski niejaki Otfinowski. W II poł. XIX w. została przyłączona do gminy Topolice. W 1827 roku były tu 24 domy, w których mieszkało 100 włościan. Obszar wsi obejmował wówczas 470 mórg ziemi dworskiej i 317 włościańskiej. W 1885 roku Miedzna Murowana była wsią i folwarkiem nad rzeką Wąglanką. Należała do parafii w Białaczowie. W 1887 roku w Miedznej Murowanej znajdował się folwark, a w 29 domach mieszkało 244 włościan.
Po II wojnie światowej liczba mieszkańców wioski wzrosła. W XX wieku zorganizowano tu szkołę podstawową, która istniała do 2000 roku. W latach 1954?1972 miejscowość należała do gromady Straszowa Wola, a od 1973 roku położona jest na terenie gminy Żarnów. W okresie od 1974 do 1979 na gruntach wioski trwała budowa zalewu o powierzchni 185 ha na Wąglance. Wokół zbiornika aktywnie rozwija się rekreacja. Nieopodal zalewu znajduje się stanica harcerska w Miedznej Murowanej, która podlega pod zarząd MDK. Stanica przeznaczona jest dla wszystkich, choć w większości odbywają się tam imprezy harcerskie. Co roku organizuje się tam forum trzeźwościowe.
Jeszcze w latach 70. XX wieku w Miedznej Murowanej uprawiano len, a kobiety ręcznie go obrabiały, przędły i tkały materiały lniane. Hodowano owce i gęsi. Obecnie zostało już niewiele dużych gospodarstw rolnych. Z danych demograficznych wynika, że w 2007 roku było tu 557 mieszkańców w tym: 242 kobiety, 235 mężczyzn i 80 nieletnich. Ogólna liczba ludności stanowiła wtedy 8,74% ogólnej liczby mieszkańców gminy. Według informacji z końca 2013 roku, w tej miejscowości mieszkało wówczas 470 osób.
W ostatnim czasie w Miedznej Murowanej reaktywowano OSP. Pierwotna istniała do 1957 roku. We wsi aktywnie działa Stowarzyszenie Miłośników Kultury i Tradycji. Siedzibą OSP i stowarzyszenia jest Wiejski Dom Kultury z filią GBP w Żarnowie.
Od 2002 roku we wsi wytyczono 14 ulic, wśród których znajdują się: Opoczyńska, Ogrodowa, Główna, Złota, Bankowa, Wysoka, Spacerowa, Topolowa, Brzozowa, Polna, Słoneczna, Kościelna, Leśna i Zielona.
Istnieje legenda związana z Miedzną Murowaną. Według niej, nad rzeką Wąglanką, na polach Miedzny stała karczma, sławna z rozpusty i pijaństwa. Chłopi, zamiast iść do kościoła na mszę, chodzili pić alkohol. Bardzo to denerwowało plebana, więc postanowił pouczyć chłopów. Ci, będąc pijani, wrzucili księdza do rzeki i wtedy kapłan rzucił klątwę na lud i karczmę. Po kilku latach w lokalu zjawił się świątobliwy człowiek, aby zjeść obiad. Gdy wyruszył w dalszą drogę, przypomniał sobie, że zostawił tam swoją laskę i koszyk, więc wysłał po nie woźnicę. Wtedy to zerwał się ogromny szum, ziemia zadrżała, a karczma zawaliła się i znikła. Na jej miejscu powstało zabagnione jezioro zwane Dołem Kumów.


Nal   

Artykuł ukazał się w wydaniu nr 14 (925) z dnia 10 Kwietnia 2015r.
W dziale Opoczno dostępne są również artykuły:

Pokaż pełny spis treści
 
Kontakt z TOP
Tomaszów Mazowiecki - baza wiedzy Biuro ogłoszeń
oglotop@pajpress.pl

Tomaszów Mazowiecki - baza wiedzy Dział reklamy
tel: 44 754 41 51

Tomaszów Mazowiecki - baza wiedzy Redakcja
tel: 44 754 21 21
top@pajpress.pl
Artykuły
Informator
Warto wiedzieć
Twój TOP
TIT - rejestracja konta Bądź na bieżąco.
Zarejestruj konto »