Jak karać i nagradzać

Źle stosowane nagrody sprawią, że dziecko jest rozkapryszone, interesowne, pozbawione zdolności wysilania się i po prostu leniwe. Złe kary zaś wywołają skłonność do przemocy, zemsty i agresji. Wywołują też zaburzenia emocjonalne. Rodzice często nie wiedzą w jaki sposób należy stosować nagrody i kary.

Oto jak powinny być stosowane nagrody
* W świecie dziecka powinno być więcej nagród niż kar. Dzieci, które się dobrze czują, dobrze się zachowują.
* Nie należy stosować zbyt hojnych nagród.
* Nagrody ulegają inflacji. To, co było silną nagrodą dzisiaj, jutro prawdopodobnie będzie nieco słabszą nagrodą. Dobrze jest zmieniać rodzaj nagród, które się stosuje.

Jak należy stosować kary?
* Nie powinno się karać fizycznie. Kara powinna polegać na zastosowaniu sankcji czyli np. "nie pójdziesz ze mną do sklepu", "nie grasz na komputerze". Odebranie nagrody (lub zakazanie dziecku robienia tego co lubi) daje taki sam rezultat jak zastosowanie kary, dlatego im więcej przywilejów ma dziecko, tym większą możliwość wpływania na jego zachowania posiada rodzic.
* Kara nie powinna być długotrwała. Niedobre są np. takie kary jak: "nie będziesz przez trzy tygodnie oglądać TV i wychodzić na dwór". Kara powinna być krótkotrwała (parę godzin, jeden dzień).
* Karać należy zachowanie a nie osobę. Nie można mówić dzieciom "Jesteś niegrzeczny, zły?", "ty ośle, niezdaro, nieuku?" etc. Karać należy zachowanie "Dostaniesz karę, ponieważ zrobiłeś?; ponieważ skłamałeś?", a nie dlatego "że jesteś kłamczuchem".
* Przed karą trzeba stosować ostrzeżenie. Ostrzeżenie powinno być jedno, co najwyżej dwa, na przykład: "Jeśli jeszcze raz tak zrobisz to nakrzyczę na ciebie".
* Należy powiedzieć dziecku, za jakie zachowanie jest karane. Np.: "Nie będziesz oglądać TV bo nie odrobiłeś lekcji".
* Kara powinna ograniczać się tylko do sytuacji, w której występuje złe zachowanie. Potem dziecko powinno być traktowane tak, jakby "odpokutowało". Wielokrotne przypominanie dziecku o tym, że kiedyś zrobiło coś złego (albo obrażanie się na dziecko) przynosi przeważnie złe efekty.
* Kara powinna następować bezpośrednio po złym zachowaniu.
* Kara nie może być ani zbyt łagodna ani zbyt surowa. Zbyt łagodna kara to taka, która nie hamuje dziecka przed złym zachowaniem. Zbyt surowa kara wywołuje lęk, przerażenie itp.
* W każdej sytuacji powinno być dopuszczalne zachowanie, za które dorośli nagrodzą a nie ukażą. I to zachowanie trzeba dziecku przedstawić, np.: * Zamiast się bić możesz naskarżyć; zamiast zmuszać kogoś ? poproś; zamiast zabierać jakąś rzecz zapytaj, czy możesz pożyczyć; zamiast bić się z bratem rozmawiaj z nim?" etc.
* Nie należy stosować kar publicznie.
* Należy osłabić motywację do złego zachowania. Bywa, że dziecko zachowuje się okropnie w sklepie, ponieważ widzi, że rodzice wstydzą się i ustępują mu (na przykład kupując to, co dziecko chce, lub obiecując coś), aby nie wpadło w histerię. Wtedy niegrzeczne zachowania dziecka będą się nasilały, ponieważ przynoszą dziecku zyski.
Zachowanie wszystkich, opisanych wyżej, warunków jest trudne, jednak daje bardzo dobre wyniki, nawet jeśli na początku wprowadzi się w życie tylko kilka reguł. Po jakimś czasie, gdy kary są odpowiednio stosowane, okazuje się, że coraz rzadziej pojawia się konieczności ich używania.