Cultura - Crisis - Contact

To już kolejne spotkanie w Łodzi, dotyczące kultury w obecnym czasie. Po październikowym Regionalnym Kongresie Kultury, który sformułował zagrożenia i potrzeby kulturalne środowisk artystycznych, ośrodków kultury, muzeów, bibliotek itp., przyszedł czas na I Ogólnopolską Konferencję pod hasłem ?Cultura ? Crisis ? Contakt? zorganizowaną przez Polskie Forum Kultury Samorządowej pod patronatem honorowym marszałka województwa łódzkiego Witolda Stępnia 23?24 lutego w Łódzkim Domu Kultury. Kilka dni później, 27 lutego w ŁDK spotkali się przedstawiciele kultury z Łodzi i regionu z ministrem kultury i dziedzictwa arodowego Bogdanem Zdrojewskim. We wszystkich spotkaniach wzięli udział przedstawiciele instytucji kultury z Opoczna.
Na spotkaniach poruszano bardzo istotne zagadnienia, dotyczące integracji animatorów kultury, wymiany doświadczeń, dobrych praktyk kulturalnych, jak też i te obnażające niedoskonałości, zagrożenia i pokazujące problemy z jakimi borykają się obecnie instytucje kultury. Bardzo pomocne w pokonywaniu przeszkód i wskazywaniu dobrych kierunków rozwoju jest Polskie Forum Kultury Samorządowej (PFKS), powstałe w 2002 roku w odpowiedzi na potrzebę utworzenia organizacji, która łączyłaby ludzi pracujących i tworzących dla kultury. PFKS skupia w swoich szeregach menedżerów, animatorów kultury, dyrektorów ośrodków kultury, bibliotek, galerii, muzeów i stowarzyszeń kulturalnych z całego kraju, tworząc jednocześnie ogólnopolską sieć instytucji kultury i organizacji animacji kultury. Celem jego działalności jest integracja ludzi kultury przy budowaniu partnerstwa we wspólnych działaniach w kulturze i na rzecz kultury, wymiana doświadczeń ze zdobywania środków dodatkowych na działalność kulturalną oraz wymiana kulturalna między ośrodkami kultury.
Dwudniowy program I Ogólnopolskiej Konferencji ?Cultura ? Crisis ? Contact? był wypełniony do późnych godzin wieczornych. Zawierał panele dyskusyjne na temat: ?ZAIKS ? prawo autorskie ? aktualne przepisy?, ?Budowanie Marki Instytucji Kultury?, ?Rozwój osobisty metodą arteterapii?, prezentacje multimedialne i wykłady na temat zmiany w Ustawie o organizacjach i prowadzeniu działalności kulturalnej, ?Pakt dla Kultury?, ?Europejska Sieć Centrów Kultury ENCC?, ?Kodeks Sponsoringu Kultury?, ?Partnerstwo w realizacji projektów?, ?Edukacja kulturalna ? Festiwal edukacji?. Prezentowano dobre przykłady działalności, oraz starano się odpowiedzieć na podstawowe pytanie, jak przystosować i zmienić instytucje kultury do działań w trudnych czasach, aby ich działalność w pełni służyła odbiorcy. Nie znaleziono jednoznacznej odpowiedzi na to pytanie. Niewątpliwie jesteśmy jednak świadkami wielkich zmian widocznych nie tylko w naszym otoczeniu, ale i w sposobach postrzegania kultury, jej miejsca w przestrzeni publicznej, jej finansowania oraz zarządzania. Innowacyjność, mobilność, kreatywność i zarządzanie strategiczne stały się elementem napędowym procesów rozwojowych naszego życia.
Instytucje kultury to dziś bardzo delikatny i skomplikowany instrument budowany na wizerunku, programie, zasobach kadrowych, zapleczu administracyjnym, infrastrukturze, ale jednocześnie relacjach dyrekcja ? pracownicy, stabilności dotacji podmiotowych czy umiejętności szybkiego reagowania na potrzeby i wyzwania rynku oraz publiczności. Ostatnie dziesięć lat to czas olbrzymich zmian i to zmian nie zawsze akceptowanych przez środowisko kultury, czy docelowych odbiorców ofert i programów kulturalnych, korzystających z propozycji programowych poszczególnych instytucji bądź podmiotów grupowych. Dla niektórych zmiany postępują zbyt wolno, dla innych zbyt szybko. Kultura, zwłaszcza sztuka, jest dziś ogólnie dostępna, wychodzi na ulicę, widzimy ją w telewizji, kinie, Internecie, można ją kupić w sklepie, zamówić w restauracji, obejrzeć na przydrożnym murze. U wielu z nas jej nowe oblicze wywołuje gniew, brak akceptacji, u wielu zachwyt i podziw. Jednakże kultura ? czymkolwiek była wczoraj i czymkolwiek stała się dziś ? zawsze była, jest i będzie kształtowana i budowana przez ludzi dla ludzi. Zmiany ostatnich lat są zaledwie namiastką zmian, które nadciągają i które nadejdą czy nam się to podoba, czy nie, gdyż jak mówi przysłowie, pieśń z najlepiej strzeżonego więzienia ucieknie.
Obecnie coraz częściej pojawiają się zarzuty pod adresem polskiej kultury ? pretensje dotyczą nie tylko niskiego poziomu oferty kulturalnej, ale również sposobu zarządzania instytucjami, braku pomocy ze strony państwa czy skomercjalizowania kultury.
Czy jednak wiara w darmowy dostęp do edukacji i kultury w naszym kraju nie jest pewnego rodzaju naiwnością? Już od lat dyrektorzy wielu placówek zmuszeni są poszukiwać funduszy, które pozwolą im wciąż istnieć na rynku. Słowo ?rynek? zostało użyte w kontekście celowo, ponieważ tylko traktując obecną rzeczywistość jako rynek, na którym dokonuje się transakcji kupna i sprzedaży, a towarem jest kultura, można nie tylko samodzielnie finansować swoją działalność, ale również zaoferować coś więcej. Jeśli mowa o kupnie i sprzedaży, nie można zapominać o elementach wspierających, takich jak marketing czy public relations. Niewątpliwie bardzo ważnym elementem działalności instytucji kultury jest obecnie sponsoring. Celem sponsoringu kultury jest nie tylko kreacja nowych wydarzeń i dzieł artystycznych oraz promocja i budowanie marki, ale również rozwój współpracy międzysektorowej i budowanie korzystnych relacji przedstawicieli kultury i biznesu. Dla podkreślenia faktu, że obecna kultura potrzebuje wsparcia w biznesie powstał kodeks sponsoringu kultury, który stanowi zbiór zasad sponsoringu kultury, którymi strony współpracujące ze sobą mogłyby i powinny się kierować, tak aby partnerstwo w sposób właściwy i skuteczny rozwijało kulturę, przyczyniało się do ochrony jej dziedzictwa oraz zapewniało korzyści stronom.
Jednakże w dobie wolnego rynku, konsumpcji, przyspieszonych procesów integracji ze strukturami europejskimi szczególnie ważne jest traktowanie sztuki nie tylko jako produktu, ale przede wszystkim jako elementu życia duchowego, który człowieka rozwija najbardziej.

Opracowanie: Agata Andrzejewska